Αυτή η αντίληψη έχει πλέον αναθεωρηθεί στη σύγχρονη εποχή, με τα νέα δεδομένα να υποστηρίζουν ότι πλέον ένας διαβητικός μπορεί να τρώει ό,τι και οι υπόλοιποι που δεν έχουν διαβήτη!
Σε γενικές γραμμές η δίαιτα ενός ατόμου με την πάθηση δεν πρέπει να διαφέρει απο μια υγιεινή διατροφή που να περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων, ακόμα και γλυκά...Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι μπορεί ένας διαβητικός να τρώει ελεύθερα γλυκίσματα, αλλά όμως μπορεί να φάει κάποιο γλυκό, κάτω απο ορισμένες προϋποθέσεις. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Για να τα αναλύσουμε λίγο περισσότερο...
Τι ισχύει για τη φρουκτόζη
Η φρουκτόζη είναι ένας μονοζαχαρίτης (ένα απλό ζάχαρο) που βρίσκεται απο τη φύση του στα φρούτα. Υπάρχει όμως και η φρουκτόζη που προστίθεται στα αναψυκτικά και σε ένα σωρό άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα του εμπορίου. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την "ελεύθερη" φρουκτόζη και στη 2η τη "δεσμευμένη" (αποτελεί δηλαδή μέρος άλλων ενώσεων).
Η "ελεύθερη" φρουκτόζη δεν επηρεάζει το ζάχαρο του αίματος σε σημαντικό βαθμό, εφ΄ όσον καταναλώνεται σε μέτρια ποσότητα και δεν ξεπερνά το 10-12% των συνολικών ημερησίων θερμίδων.
Απο την άλλη, τα επεξεργασμένα προϊόντα περιέχουν μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης (όπως για παράδειγμα το σιρόπι αγαύης) κι επομένως δε συστήνονται για διαβητικούς σε μεγάλες ποσότητες γιατί έχουν αρνητικές συνέπειες, τόσο στο ζάχαρο όσο και στην υγεία γενικότερα. Έχει βρεθεί, για παράδειγμα, ότι μεγάλη κατανάλωση φρουκτόζης (μέσα απο έτοιμα γλυκά του εμπορίου) αυξάνει το ενδοκοιλιακό λίπος, την πίεση και τα τριγλυκερίδια του αίματος κι επηρεάζεται έτσι αρνητικά η ρύθμιση του ζαχάρου.
Η φρουκτόζη είναι ένας μονοζαχαρίτης (ένα απλό ζάχαρο) που βρίσκεται απο τη φύση του στα φρούτα. Υπάρχει όμως και η φρουκτόζη που προστίθεται στα αναψυκτικά και σε ένα σωρό άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα του εμπορίου. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την "ελεύθερη" φρουκτόζη και στη 2η τη "δεσμευμένη" (αποτελεί δηλαδή μέρος άλλων ενώσεων).
Η "ελεύθερη" φρουκτόζη δεν επηρεάζει το ζάχαρο του αίματος σε σημαντικό βαθμό, εφ΄ όσον καταναλώνεται σε μέτρια ποσότητα και δεν ξεπερνά το 10-12% των συνολικών ημερησίων θερμίδων.
Απο την άλλη, τα επεξεργασμένα προϊόντα περιέχουν μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης (όπως για παράδειγμα το σιρόπι αγαύης) κι επομένως δε συστήνονται για διαβητικούς σε μεγάλες ποσότητες γιατί έχουν αρνητικές συνέπειες, τόσο στο ζάχαρο όσο και στην υγεία γενικότερα. Έχει βρεθεί, για παράδειγμα, ότι μεγάλη κατανάλωση φρουκτόζης (μέσα απο έτοιμα γλυκά του εμπορίου) αυξάνει το ενδοκοιλιακό λίπος, την πίεση και τα τριγλυκερίδια του αίματος κι επηρεάζεται έτσι αρνητικά η ρύθμιση του ζαχάρου.
Φυσικά και τεχνητά γλυκαντικά
Εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορούν στην αγορά διάφορα προϊόντα στα οποία έχει αντικατασταθεί η ζάχαρη. Τα υποκατάστατα ζάχαρης εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας, και διακρίνονται σε φυσικά και τεχνητά γλυκαντικά. Σε γενικές γραμμές δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί η επίδραση που μπορεί να έχει το καθένα απο αυτά τα γλυκαντικά στο ζάχαρο ενός διαβητικού.
Τα φυσικά γλυκαντικά χρησιμοποιούνται αντί ζάχαρης σε πολλές συνταγές κι επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης με τρόπο παρόμοιο με την κοινή ζάχαρη. Φυσικά γλυκαντικά θεωρούνται το μέλι, το πετιμέζι, το σιρόπι σφενδάμου κ.α.
Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι ουσίες συνθετικές κι έχουν παρασκευαστεί έτσι ώστε να μην επηρεάζουν το ζάχαρο. Δεν έχουν θερμίδες, ενώ συνήθως είναι πιο γλυκά απο τη ζάχαρη, οπότε χρησιμοποιούνται σε μικρότερη ποσότητα. Τέτοια γλυκαντικά είναι η ασπαρτάμη, η ζαχαρίνη, η σουκραλόζη κ.α. Ενώ όλα αυτά δεν ανεβάζουν το ζάχαρο άμεσα, περιέχουν άλλα συστατικά που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στη ρύθμιση του ζαχάρου μακροχρόνια. Επιπλέον επειδή ακριβώς είναι τεχνητά παρασκευασμένα επιδρούν δυνητικά αρνητικά στη γενικότερη υγεία, οπότε καλό είναι να αποφεύγονται.
Οι αλκοόλες ζάχαρης (π.χ. μαλτιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, σορβιτόλη κ.α.) είναι είτε συνθετικά είτε φυσικά γλυκαντικά και τις συναντάμε συχνά σε προϊόντα με τον όρο "χωρίς ζάχαρη". Περιέχουν θερμίδες και αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης, όχι όμως τόσο πολύ όσο η κοινή ζάχαρη. Σε αρκετές περιπτώσεις προκαλούν παρενέργειες στο πεπτικό σύστημα (αέρια, διάρροια κλπ).
Εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορούν στην αγορά διάφορα προϊόντα στα οποία έχει αντικατασταθεί η ζάχαρη. Τα υποκατάστατα ζάχαρης εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας, και διακρίνονται σε φυσικά και τεχνητά γλυκαντικά. Σε γενικές γραμμές δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί η επίδραση που μπορεί να έχει το καθένα απο αυτά τα γλυκαντικά στο ζάχαρο ενός διαβητικού.
Τα φυσικά γλυκαντικά χρησιμοποιούνται αντί ζάχαρης σε πολλές συνταγές κι επηρεάζουν τα επίπεδα γλυκόζης με τρόπο παρόμοιο με την κοινή ζάχαρη. Φυσικά γλυκαντικά θεωρούνται το μέλι, το πετιμέζι, το σιρόπι σφενδάμου κ.α.
Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι ουσίες συνθετικές κι έχουν παρασκευαστεί έτσι ώστε να μην επηρεάζουν το ζάχαρο. Δεν έχουν θερμίδες, ενώ συνήθως είναι πιο γλυκά απο τη ζάχαρη, οπότε χρησιμοποιούνται σε μικρότερη ποσότητα. Τέτοια γλυκαντικά είναι η ασπαρτάμη, η ζαχαρίνη, η σουκραλόζη κ.α. Ενώ όλα αυτά δεν ανεβάζουν το ζάχαρο άμεσα, περιέχουν άλλα συστατικά που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στη ρύθμιση του ζαχάρου μακροχρόνια. Επιπλέον επειδή ακριβώς είναι τεχνητά παρασκευασμένα επιδρούν δυνητικά αρνητικά στη γενικότερη υγεία, οπότε καλό είναι να αποφεύγονται.
Οι αλκοόλες ζάχαρης (π.χ. μαλτιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, σορβιτόλη κ.α.) είναι είτε συνθετικά είτε φυσικά γλυκαντικά και τις συναντάμε συχνά σε προϊόντα με τον όρο "χωρίς ζάχαρη". Περιέχουν θερμίδες και αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης, όχι όμως τόσο πολύ όσο η κοινή ζάχαρη. Σε αρκετές περιπτώσεις προκαλούν παρενέργειες στο πεπτικό σύστημα (αέρια, διάρροια κλπ).
Διαβάζοντας τη διατροφική ετικέτα...
Το να διαβάζετε τη διατροφική ετικέτα που βρίσκεται στη συσκευασία κάθε τροφίμου, θα σας δώσει μια ένδειξη του πόσο μπορεί αυτό το τρόφιμο να επηρεάσει το ζάχαρό σας.
Τρία πράγματα κυρίως πρέπει να προσέξετε : 1) τα θρεπτικά συστατικά ανά μερίδα τροφίμου, 2) τους συνολικούς υδατάνθρακες που περιέχει το τρόφιμο και 3) τις συνολικές θερμίδες αφού ναι μεν το τρόφιμο μπορεί να μην περιέχει ζάχαρη αλλά και πάλι να περιέχει αρκετές θερμίδες οπότε ενδέχεται να σας προσθέσει κιλά, αν το τρώτε συχνά και σε μεγάλη ποσότητα.
Το να διαβάζετε τη διατροφική ετικέτα που βρίσκεται στη συσκευασία κάθε τροφίμου, θα σας δώσει μια ένδειξη του πόσο μπορεί αυτό το τρόφιμο να επηρεάσει το ζάχαρό σας.
Τρία πράγματα κυρίως πρέπει να προσέξετε : 1) τα θρεπτικά συστατικά ανά μερίδα τροφίμου, 2) τους συνολικούς υδατάνθρακες που περιέχει το τρόφιμο και 3) τις συνολικές θερμίδες αφού ναι μεν το τρόφιμο μπορεί να μην περιέχει ζάχαρη αλλά και πάλι να περιέχει αρκετές θερμίδες οπότε ενδέχεται να σας προσθέσει κιλά, αν το τρώτε συχνά και σε μεγάλη ποσότητα.
Συμπερασματικά...
Μήπως μπερδευτήκατε με όλα αυτά τα "περίεργα" γλυκαντικά και αναρωτιέστε τελικά μπορείτε ή όχι να φάτε ένα γλυκό ; Η απάντηση είναι:ΝΑΙ, μπορείτε να φάτε ένα γλυκό, κατά προτίμηση μετά απο ένα κύριο γεύμα (μεσημεριανό ή βραδινό) όταν ο διαβήτης σας είναι καλά ρυθμισμένος. Καλό θα είναι το γλυκό αυτό να περιέχει φυσικά γλυκαντικά, να καταναλώνεται σε μικρή ποσότητα (π.χ. 2-3 κουταλιές) και μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. σε μια γιορτή).
Αθανασία Κακλαμάνου
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc
Αναφορές :
Evert B.A., Boucher J.L., Cypress M., et al. Nutrition Therapy Recommendations for the Management of Adults With Diabetes. Position Statement. Diabetes Care 2013, vol.36
American Diabetes Association (www.diabetes.org)
