Διατροφή στην εφηβεία

Η εφηβεία είναι η 2η περίοδος στη ζωή ενός παιδιού (μετά τη βρεφική ηλικία) όπου υπάρχει τόσο έντονος και μεγάλος ρυθμός ανάπτυξης. Αυτή η "έκρηξη" της ανάπτυξης σχετίζεται με ορμονικές, γνωστικές και κυρίως ψυχολογικές αλλαγές και καθιστά την εφηβεία μια ιδιαίτερα ευάλωτη περίοδο. 

Όσον αφορά στη διατροφή οι ανάγκες των εφήβων σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά είναι πολύ αυξημένες ενώ απο την άλλη οι ανάγκες αυτές επηρεάζονται απο τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και των διατροφικών συνηθειών, ως αποτέλεσμα της ανάγκης ανεξαρτητοποίησης που παρατηρείται συχνά στην εφηβεία. 

Δυστυχώς, στη σημερινή εποχή η διατροφή των εφήβων απέχει σημαντικά απο τις συστάσεις και χαρακτηρίζεται απο υψηλή πρόσληψη έτοιμων,επεξεργασμένων τροφίμων ενώ το σπιτικό φαγητό δεν αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των εφήβων.

Προβληματισμοί σχετικά με τη διατροφή σην εφηβεία :

• Έφηβοι και των 2 φύλων παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων ή "πλεονασμάτων". Συνήθως σε αυτή την ηλικία υπάρχει πλεόνασμα διαιτητικού λίπους, χοληστερίνης, αλατιού και ζάχαρης ενώ αντίθετα οι έφηβοι δεν καλύπτουν τις ανάγκες τους σε φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά. 
• Επειδή οι έφηβοι συχνά τρώνε εκτός σπιτιού έχουν εύκολη πρόσβαση σε ανθυγιεινά τρόφιμα χαμηλού κόστους και χαμηλής θρεπτικής αξίας (τσιπς, γλυκίσματα, αναψυκτικά, fast food κλπ)
• Υπάρχει συχνά η αντίληψη ότι τα υγιεινά τρόφιμα δεν είναι νόστιμα, οπότε οι έφηβοι δεν τα προτιμούν
• Λόγω της ελλιπούς σχολικής εκπαίδευσης σε θέματα διατροφής αλλά και της έλλειψης ενός υγιούς διατροφικού πρότυπου απο την οικογένεια δεν υπάρχει η απαραίτητη γνώση γύρω απο θέματα υγιεινής διατροφής
• Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης διατροφικών διαταραχών ιδιαίτερα στα κορίτσια (ανορεξία, βουλιμία), έντονη επιθυμία για αύξηση μυικής μάζας απο τα αγόρια ενώ τα μηνύματα που λαμβάνονται απο τα ΜΜΕ για την εικόνα σώματος είναι σε πολλές περιπτώσεις τα πλέον ακατάλληλα

Πρακτικές συμβουλές για πιο ισορροπημένη διατροφή 

Οποιαδήποτε παρέμβαση γίνεται για να βελτιωθούν οι διατροφικές συνήθειες στην εφηβεία, πρέπει να είναι πολύ στοχευμένη και να προτείνει συγκεκριμένες λύσεις άμεσα κι εύκολα εφαρμόσιμες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η θεωρητική γνώση και μόνο δεν αρκεί για να αλλάξει μια λανθασμένη διατροφική συμπεριφορά  

1. Οργανώστε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που να περιλαμβάνουν μαγειρική με εύκολες και νόστιμες συνταγές, που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον των εφήβων
2. Σχεδιάστε μαζί με τα παιδιά το εβδομαδιαίο μενού και συμπεριλάβετε σνακ και τρόφιμα εκτός σπιτιού, 1-2 φορές την εβδομάδα. Έτσι ο έφηβος θα ακολουθήσει πιο εύκολα μια  πιο υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή
3. Προγραμματίστε, σε συνεργασία και με το σχολείο, εκδρομές σε καταστήματα υγιεινής διατροφής ή/και σε αγροκτήματα και φάρμες όπου παράγονται πρώτες ύλες υψηλής διατροφικής αξίας
4. Συμβουλευτείτε έναν ειδικό της διατροφής σχετικά με το πως θα τρώτε πιο σωστά σε ένα εστιατόριο (ή γενικότερα όταν βρίσκεστε εκτός σπιτιού)
5. Εκπαιδεύστε τα παιδιά σε βασικές μαγειρικές δεξιότητες ώστε να μπορούν να ετοιμάζουν μόνα τους υγιεινά και θρεπτικά γεύματα
6. Εκμεταλευτείτε την πρόοδο της τεχνολογίας προς όφελός σας. Χρησιμοποιήστε εφαρμογές στα κινητά ("apps") για να ενθαρρύνετε πρακτικές υγιεινής διατροφής

Προσοχή

Οι ενεργειακές ανάγκες των εφήβων διαφοροποιούνται σημαντικά στο κάθε παιδί, ανάλογα το φύλο, το ρυθμό ανάπτυξης αλλά και το επιπέδο φυσικής δραστηριότητας. Γι αυτό, οι ανωτέρω συμβουλές είναι απλά και μόνο ενδεικτικές και κάθε έφηβος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπ όψιν πάντοτε την προσωπικότητα του. 

Ο γιατρός που παρακολουθεί το παιδί κι ένας διατροφολόγος θα βοηθήσουν σημαντικά στο να αποκτήσει το παιδί καλύτερες διατροφικές συνήθειες. Εμπιστευθείτε τους !

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Πηγή : Adolescent Nutrition Guidelines June 2013 (www.cdph.ca.gov)