Αναιμία στα παιδιά : αίτια, πρόληψη, θεραπεία

Ένα παγκόσμιο πρόβλημα...

Η αναιμία είναι απο τα συνηθέστερα προβλήματα υγείας που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ειδικοί και αφορά παιδιά και εφήβους σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα σε εκείνα τα παιδιά που ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες.Συνήθως εμφανίζεται σε βρέφη, παιδιά 3-6 ετών και σε εφήβους 11-17 ετών.

Αναιμία εμφανίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις όταν η πρόσληψη σιδήρου είναι ανεπαρκής οπότε η αναιμία χαρακτηριζεται σιδηροπενική. Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου αναπτύσσεται σταδιακά, αρχικά εξαντλούνται οι αποθήκες σιδήρου (χαμηλά επίπεδα φερριτίνης) κι αργότερα εμφανίζεται αναιμία, χαμηλά επίπεδα δηλαδή αιμοσφαιρίνης στο αίμα.

Ποιά παιδιά βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο ;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει να γίνεται εξέταση για αναιμία μόλις συμπληρωθεί το πρώτο έτος στα παιδιά. Όμως, όταν υπάρχουν περιπτώσεις όπου το παιδί δεν τρέφεται καλά, δεν έχει ομαλή ανάπτυξη, εάν έχει γεννηθεί πρόωρα, εάν προσβάλλεται συχνά απο λοιμώξεις, εάν πάσχει απο μια ασθένεια και εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ο έλεγχος για αναιμία θα πρέπει να γίνεται σε κάθε ηλικία, ακόμα και πριν τον πρώτο χρόνο ζωής του παιδιού.

Αιτίες αναιμίας στα παιδιά και στους εφήβους

Οι συνηθέστερες αιτίες σιδηροπενικής αναιμίας στα παιδιά είναι η ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου σε συνδυασμό με την ταχεία ανάπτυξη, το χαμηλό βάρος γέννησης και οι απώλειες σιδήρου απο το γαστρεντερικό σωλήνα λόγω υπερβολικής κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος. 

Στην εφηβική ηλικία οι κύριες αιτίες εμφάνισης αναιμίας είναι η μειωμένη διαιτητική πρόσληψη σιδήρου και οι ακατάλληλες διατροφικές συνήθειες γενικότερα, η λήψη φαρμάκων ή άλλων ουσιών που παρεμποδίζουν την απορρόφηση σιδήρου, η περίσσεια κιλών (υπέρβαρο ή παχυσαρκία), η έντονη αθλητική δραστηριότητα, απώλεια αίματος λόγω τραυματισμών, η εμμηναρχή στα κορίτσια, η παρουσία κάποιας πάθησης οξείας ή χρόνιας.

Προληπτικά μέτρα

Η πρόληψη για να αποφευχθεί η εμφάνιση αναιμίας σε βρέφη θα πρέπει να ξεκινά στην εγκυμοσύνη, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται ότι η μέλλουσα μητέρα λαμβάνει τον αναγκαίο σίδηρο. 

Σε πρόωρα βρέφη που σιτίζονται αποκλειστικά απο μητρικό γάλα συστήνεται να λαμβάνουν συμπληρωματικά σίδηρο μέχρι και τη συμπλήρωση 12 μηνών. Αλλά ακόμα και σε βρέφη που έχουν γεννηθεί κανονικά και θηλάζουν προτείνεται η λήψη σιδήρου μετά τον 4ο μήνα και μέχρι να εισαχθούν τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Βρέφη που σιτίζονται με γάλα εμπορίου σηνήθως καλύπτουν τις ανάγκες τους, αφού το γάλα αυτό είναι συνήθως εμπλουτισμένο.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζεται να λαμβάνουν τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο αλλά και επαρκή ποσότητα βιταμίνης C, που είναι απολύτως απαραίτητη για την απορρόφηση του σιδήρου.  
Προσοχή : δε θα πρέπει τα παιδιά να τρέφονται με υπερβολικές ποσότητες γάλακτος, όχι πάνω απο τις συστάσεις, γιατί το ασβέστιο του γάλακτος ανταγωνίζεται το σίδηρο και ως εκ τούτου όσο περισσότερο γάλα τόσο λιγότερος σίδηρος θα βρίσκεται στον οργανσιμό του παιδιού.

Θεραπευτική αντιμετώπιση αναιμίας

Οι βασικές αρχές στη θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας στηρίζονται σε 4 σημεία :

1) Διατροφική εκπαίδευση για τη βελτίωση της ποιότητας της δίαιτας

2) Συμπληρωματική χορήγηση σιδήρου, όπου κριθεί απαραίτητο

3) Διάγνωση των αιτίων και περιορισμός αυτών

4) Έλεγχος των λοιμώξεων και των παθήσεων που προδιαθέτουν στην εμφάνιση αναιμίας

Αθανασία Κακλαμάνου

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

 

Βιβλιογραφία 

• Wang M. Iron Deficiency and Other Types of Anemia in Infants and Children. Am Fam Physician 2016;93(4):270-278
• Ozdemir N. Iron deficiency anemia from diagnosis to treatment on children. Turk Ped Ars 2015;50:11-9
• Cairo RS., Silva LR., et al. Iron deficiency anemia in adolescents;a literature review. Nutr Hosp 2014;29(6):1240-1249