Διατροφή στους ασθενείς με HIV-AIDS

Οι ασθενείς που έχουν προσβληθεί απο τον ιό HIV κι εκείνοι που έχουν αναπτύξει την ασθένεια AIDS μετά την ιατρική εξέλιξη που σημειώθηκε στον τομέα αυτό έχουν πάψει πια να είναι μελλοθάνατοι και θεωρούνται ως χρόνια πάσχοντες. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή της τριπλής αντιρετροϊκής αγωγής, η οποία όταν εφαρμόζεται στους ασθενείς με HIV-AIDS που πληρούν τα κριτήρια, διατηρεί τη νόσο σε σταθερά επίπεδα και παρεμποδίζει την εξέλιξή της.

Παρόλα ταύτα ακόμα και στους ασθενείς που λαμβάνουν την εγκεκριμένη θεραπεία παρουσιάζονται επιπλοκές που σχετίζονται και με τη διατροφή και οι οποίες χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και προσεκτικής παρακολούθησης για να αντιμετωπιστούν το δυνατό αποτελεσματικότερα.

Αλληλεπιδράσεις ασθένειας-διατροφής

• Οι ασθενείς με HIV-AIDS εμφανίζουν απώλεια βάρους, ήδη με την έναρξη της νόσου. Η ακούσια απώλεια βάρους οφείλεται σε πολλούς παράγοντες κι έχει ευρεία αιτιολογία. Κάποιοι λόγοι για τους οποίους ένας ασθενής μπορεί να χάνει απότομα κιλά είναι η ανεπαρκής πρόσληψη τροφής λόγω ανορεξίας, η δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, οι αλλαγές που παρατηρούνται στο μεταβολισμό, οι μη ελεγχόμενες λοιμώξεις που εμφανίζονται. Αυτές μπορεί να οφείλονται είτε στην ασθένεια αυτή καθεαυτή είτε στη φαρμακευτική αγωγή, το σίγουρο είναι ότι η σημαντική απώλεια βάρους συνδέεται με γρήγορη πρόοδο της νόσου και αυξημένη θνησιμότητα.
• Συχνά παρουσιάζεται στους ασθενείς με HIV-AIDS υποθρεψία η οποία οφείλεται στην ανορεξία, στην δυσκολία στην κατάποση, στη διάρροια, πολύ κοινά συμπτώματα στους συγκεκριμένους ασθενείς. Η κακή θρέψη των ασθενών με HIV-AIDS επιδεινώνει περαιτέρω τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος κι αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης "ευκαιριακών" λοιμώξεων (λοιμώξεις που αναπτύσσονται λόγω εξασθενημένου οργανισμού).
• Μια σημαντική επίπτωση της απώλειας σωματικού βάρους και της υποθρεψίας είναι η απώλεια της μυικής μάζας. Μια σημαντική απώλεια μυικής μάζας, κάτω απο ένα συγκεκριμένο επίπεδο είνα ασύμβατη με τη ζωή. 
• Η αντιρετροική αγωγή έχει δυστυχώς και αρκετές παρενέργειες, όπως η ανακατανομή του λίπους, η μειωμένη οστική πυκνότητα, η υψηλή χοληστερίνη και η εμφάνιση διαβήτη.
• Δεν είναι σπάνιες οι ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία) που σχετίζονται με την επιτάχυνση εξέλιξης της νόσου, αυξημένη πιθανότητα μετάδοσης της νόσου απο τη μητέρα στο παιδί μέσω τοκετού και αυξημένη θνησιμότητα  
  

Διατροφικές συστάσεις

1. Οι απαιτήσεις σε ενέργεια είναι αυξημένες κατά 10% στους ασυμπτωματικούς ασθενείς, ενώ σε ασθενείς με συμπτώματα οι απαιτήσεις μεγαλώνουν κατα 20-30% ή ακόμα και 50-100% σε παιδιά που βιώνουν απώλεια βάρους. Η ενέργεια αυτή θα πρέπει να προέρχεται απο μια ισορροπημένη δίαιτα, που θα περιλαμβάνει τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας απο όλες τις ομάδες των τροφίμων. 
2. Οι απαιτήσεις σε πρωτείνες και λιπαρά δε διαφέρουν σημαντικά στους ασθενείς με
   HIV-AIDS. Συστήνεται να λαμβάνονται πρωτείνες υψηλής βιολογικής αξίας (ζωικής προέλευσης και χαμηλές σε λιπαρά όπως κοτόπουλο, ψάρι, άπαχο κρέας) και να αποφεύγονται τα κορεσμένα λιπαρά, ιδιαίτερα εάν υπάρχει δυσλιπιδαιμία.
3. Οι απαιτήσεις σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία μπορούν να καλυφθούν μέσα απο μια δίαιτα με ποικιλία τροφίμων. Αν παρουσιαστούν ελλείψεις μπορεί να ληφθεί κάποιο διατροφικό συμπλήρωμα.
4. Ο ασθενείς με HIV-AIDS θα πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην υγιεινή των τροφίμων και να τηρούν με αυστηρότητα τους κανόνες ασφαλείας που αφορούν την προετοιμασία και το μαγείρεμα τωω φαγητών. Γι αυτό το λόγο συστήνεται μεταξύ άλλων να αποφεύγουν τα μη τυποποιημένα προϊόντα και να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν γευματίζουν εκτός σπιτιού, καθώς ο κίνδυνος τροφικής δηλητηρίασης είναι αυξημένος σε αυτούς τους ασθενείς.

Η αντιμετώπιση της νόσου απαιτεί ένα συνδυασμό ιατρικής περίθαλψης, διατροφικής αξιολόγησης, εκπαίδευση και συμβουλευτική αλλά και τακτική παρακολούθηση των ασθενών για αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας.

Η ταυτόχρονη θεραπεία των παρενεργειών της αντιρετροϊκής αγωγής και των διατροφικών ελλείψεων κρίνεται αναγκαία καθώς μια ισορροπημένη διατροφή στους ασθενείς με HIV-AIDS αυξάνει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής βελτιώνοντας περαιτέρω την ποιότητα ζωής των ασθενών.
 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία

Pee S., Semba RD. Role of nutritin in HIV infection:Review of evidence for more effective programming in resource-limited settings.Food and Nutrition Bulletin.2010 vol. 31, 4 (supplement)

Leyes P., Martinez E., et al. Use of diet, nutritional supplements and exercise in HIV-infected patients receiving combination antiretroviral therapies:a systematic review. Antiviral Therapy 2008;13:149-159

Mangili A., Murman D.H., et al. Nutrition and HIV Infection: Review of Weight Loss and Wasting in the Era of Highly Active Antiretroviral Therapy from the Nutrition for Healthy Living Cohort. Clinical Infectious Diseases 2006;42:836-42