Το άγχος παχαίνει;

Το χρόνιο στρες και οι συνέπειές του είναι πλέον εμφανή με τρόπο αδιαμφισβήτητο κι αντανακλά διαταραχές κυρίως του νευρικού συστήματος και ειδικότερα του εγκεφάλου. Το χρόνιο κι επίμονο στρες επηρεάζει πλέον κάθε συστατικό του σώματος μέσω των ορμονών, καθώς υποδοχείς ορμονών υπάρχουν σε κάθε κύτταρο του σώματος. 

Ολοένα και περισσότερες ενδείξεις έχουν οι επιστήμονες για το ότι το άγχος αποτελεί μια βασική αιτία για την εμφάνιση χρόνιων και σοβαρών ασθενειών, όπως είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, διάφορες εκφυλιστικές παθήσεις του νευρικού συτήματος αλλά και ο καρκίνος. Επιπλέον, το χρόνιο στρες επηρεάζει τη σύσταση του σώματος, μέσω διαφόρων μηχανισμών, οπότε μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και να γίνει έτσι ένας έμμεσος παράγοντας κινδύνου για την υγεία. Είναι λοιπόν δεδομένο ότι το στρες παχαίνει...Το ερώτημα είναι πώς, με ποιό τρόπο;

Τι συμβαίνει όταν αγχωνόμαστε

Κατά τη διάρκεια του στρες ο εγκέφαλος αναζητά περισσότερη ενέργεια οπότε ξεκινά μια 

πολύπλοκη διαδιακασία που αφορά τη ρύθμιση της όρεξης, την πρόσληψη τροφής και το ενεργειακό ισοζύγιο (αν θα υπάρξει περίσσεια ή έλλειμμα θερμίδων). Ειδικά κάτω απο συνθήκες χρόνιου στρες, όπου μεταβάλλεται ο κιρκάδιος ρυθμός, διαταράσσεται η φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και μέσω ορμονών το άτομο οδηγείται σε αύξηση βάρους και τελικά στην παχυσαρκία.

Πώς το άγχος μας παχαίνει

Είναι γνωστό, μέσα απο την καθημερινή μας εμπειρία αλλά κι απο σχετικές μελέτες, ότι οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε περισσότερο όταν είναι αγχωμένοι. Αντίθετα όταν ελέγχουν καλύτερα τα συναισθήματά τους ρυθμίζουν πιο εύκολα και την ποσότητα του φαγητού. Σε καταστάσεις έντονα στρεσογόνες αυξάνεται η παραγωγή κορτιζόλης που έχει ως συνέπειες:απώλεια μυϊκής μάζας, εναπόθεση λίπους, αυξημένο ζάχαρο στο αίμα, αντίσταση στην ινσουλίνη. 

Τότε οι περισσότεροι καταφεύγουν σε τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά, τα οποία προσφέρουν μια εύκολη λύση στο πρόβλημα. Έχει βρεθεί ότι τα τρόφιμα αυτά έχουν στον εγκέφαλο την ίδια (ή παρόμοια) δράση με αυτή των οπιούχων ουσιών γι αυτό και αναζητούνται έντονα σε καταστάσεις στρες. Τελικά τα ανθυγιεινά αυτά τρόφιμα προσφέρουν μια προσωρινή ευχαρίστηση κι ανακούφιση απο τα δυσάρεστα συναισθήματα. Η επαναλαμβανόμεη αυτή συμπεριφορά οδηγεί, προφανώς, σε αύξηση του βάρους και συγκεκριμένα του λίπους στο σώμα.

Εκτός όμως απο την κακή ποιότητα φαγητού κατά τη διάρκεια αγχωτικών καταστάσεων έχει παρατηρηθεί και αυξημένη ποσότητα τροφής. Κι αυτό σχετίζεται σε πολλές περιπτώσεις με την αυστηρή δίαιτα που ακολουθεί κάποιος, λόγω και του άγχους που τον κυριεύει. Δηλαδή τα άτομα που θέτουν αυστηρούς κανόνες στη διατροφή τους είναι πολύ πιο εύκολο να χάσουν τον έλεγχο στο φαγητό όταν αγχωθούν. Συχνά τα άτομα αυτά δεν έχουν την αίσθηση της πείνας και του κορεσμού κι επειδή περιορίζουν σημαντικά το φαγητό τους, εξαντλούνται γρήγορα τα αποθέματα ενέργειας και τελικά οδηγούνται στην ανεξέλεκτη πρόσληψη τροφής, την υπερφαγία.

Οι σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτή η συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό σχετίζεται τόσο με το ενσυνείδητο (αντιληπτό) όσο και το ασυνείδητο άγχος.

Σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση έρχεται να προστεθεί και η υπερπροσφορά ανθυγιεινών τροφίμων, των λεγόμενων και "comfort food". Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και λιπαρά βρίσκονται παντού γύρω μας κι είναι δύσκολο κανείς ν' αντισταθεί καθώς εκτός απο πολύ νόστιμα είναι και σχετικά φθηνά. 

Τι μπορείτε να κάνετε 

1. Οργανώστε τα γεύματά σας σε καθημερινή ή/και εβδομαδιαία βάση
2. Αποφύγετε τις συνεχείς δίαιτες και τον αυστηρό περιορισμό της ποσότητας φαγητού που καταναλώνετε. Να έχετε ποικιλιά αλλά και μέτρο στη διατροφή σας
3. Προσπαθήστε να τρώτε σπιτικό φαγητό τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας
4. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και σας χαλαρώνουν
5. Ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού, μαζί θα τα καταφέρετε πολύ πιο εύκολα!

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία:

Stefanaki CH., Pervanidou P., et al. Chronic stress and body composition disorders:implications for health and disease. Hormones 2018;17:33-43

Ippoliti F., et al. Work-related Stress, over-nutrition and cognitive disability.Clin Ter 2017;168(1):e42-47

Groesz L., et al. What is eating you? Stress and the Drive to Eat. Appetite 2012;58(2):717-721

Saito S., Kimura Y., Tashima S., et al. Psychological factors that promote behavior modification by obese patients. Bio Psycho Social Med 2009;3:9-16