Πώς επηρεάζει η διατροφή τη γονιμότητα;

Η γονιμότητα είναι η ικανότητα αναπαραγωγής και η δημιουργία απογόνων απο ένα ζευγάρι. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αύξηση των περιστατικών υπογονιμότητας, αδυναμίας δηλαδή σύλληψης μετά απο 1 χρόνο τακτικών προσπαθειών για επίτευξη κύησης. 

Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η υϊοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών επηρεάζει σημαντικά τη γονιμότητα. Εκτιμάται ότι το ποσοστό της υπογονιμότητας στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες αγγίζει το 15-20%.

Αρκετές μελέτες έχουν διεξαχθεί με σκοπό να εξετάσουν ποιοί παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά την γονιμότητα. Για κάποιους παράγοντες τα στοιχεία είναι αρκετά και καταληκτικά (για παράδειγμα το κάπνισμα και το στρες είναι σίγουρο ότι μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα σύλληψης) ενώ για κάποιους άλλους παράγοντες (διατροφή, άσκηση) δεν υπάρχουν τόσο ξεκάθαρα αποτελέσματα.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά τους διατροφικούς παράγοντες που έχουν ερευνηθεί. 

1. Σωματικό βάρος. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι μια γυναίκα με βάρος μικρότερο ή σημαντικά μεγαλύτερο απο το φυσιολογικό έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να κυοφορήσει σε σχέση με μια γυναίκα που έχει φυσιολογικό βάρος. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με ορμονικές ανισορροπίες και δυσλειτουργία των ωοθηκών
2. ΚαφεΪνη. Εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η μεγάλη κατανάλωση καφεϊνης καθυστερεί το χρόνο επίτευξης κύησης ενώ κάποιες άλλες μελέτες δε δείχνουν καμία επίδραση στη γονιμότητα. Η Αμερικανική Εταιρεία για την Αναπαραγωγική Ιατρική συστήνει μέτρια πρόσληψη καφεϊνης (1-2 φλιτζάνια καφέ/ημέρα) τόσο πριν τη σύλληψη όσο και κατά τη διάρκεια της κύησης
3. Βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Οι ελλείψεις σε κάποια απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως είναι οι βιταμίνες Ε και D, το φολικό οξύ, η βιταμίνη Β12 και ο σίδηρος έχει βρεθεί ότι επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό αρνητικά τη γονιμότητα. Όταν οι ανάγκες σε αυτά τα συστατικά καλύπτονται απο μια ισορροπημένη διατροφή οι πιθανότητες σύλληψης αυξάνονται σημαντικά. Δε συστήνεται πάντως η λήψη συμπληρωμάτων πολυβιταμινών καθώς δεν έχει φανεί ότι προσφέρουν κάποιο όφελος
4. Διατροφικό πρότυπο. Μια διατροφή Δυτικού τύπου, πλούσια σε κρέας, κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και επεξεργασμένα τρόφιμα σχετίζεται με μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα. Αντίθετα, μια διατροφή Μεσογειακού τύπου, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, "καλά λιπαρά" (ψάρια, ελαιόλαδο, ξηροί καρποί) φαίνεται ότι αυξάνει τις πιθανότητες σύλληψης
5. Αλκοόλ. Σχετικές μελέτες δείχνουν ότι γυναίκες που κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ (πάνω απο 10 ποτά/εβδομάδα) εμφάνιζαν μεγάλα ποσοστά υπογονιμότητας. Πάντως μια μέτρια κατανάλωση αλκοόλ δε φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα αν και η ακριβής ποσότητα αλκοόλ που μπορεί να καταναλώνει κάποιος που επιθυμεί να τεκνοποιήσει δεν είναι ξεκάθαρη. 

Κατά συνέπεια, επειδή η διατροφή είναι ένας απο τους τροποποιήσιμους παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα συστήνεται η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών. Πρώτος στόχος θα πρέπει να είναι η επίτευξη ενός φυσιολογικού βάρους και η διόρθωση τυχόν διατροφικών ελλείψεων. Σε κάθε περίπτωση η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών διατροφής θα συμβάλλει τόσο στην αύξηση της γονιμότητας όσο και στην επιτυχή έκβαση της εγκυμοσύνης.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία :

Nazni P. Association of western diet & lifestyle with decreased fertility. Indian J Med Res 2014;140(Suppl 1):S78-S81

Collins GG., Rossi BV. The impact of lifestyle modifications, diet, and  vitamin supplementation on natural fertility. Fertility Research and Practice 2015;1:11

Shaum KM., Polotsky AJ. Nutrition And Reproduction : Is There Evidence To Support A "Fertility Diet" To Improve Mitochondrial Function? Maturitas 2013;74(4):309-312