Η ψυχολογική πείνα...

Έχετε αναρωτηθεί πόσες φορές τρώτε χωρίς πραγματικά να πεινάτε; "Πολλές", θα απαντούσαν κάποιοι, "τις περισσότερες φορές" θα έλεγαν κάποιοι άλλοι..Η αλήθεια είναι ότι έχει συμβεί λίγο πολύ στον καθένα μας, αφού το φαγητό δεν ικανοποιεί πλέον μόνο τις βιολογικές μας ανάγκες. Το να συμβαίνει κάποιες φορές είναι λοιπόν φυσιολογικό, όταν όμως γίνεται συχνά τότε αρχίζει κι αποτελεί πρόβλημα γιατί επηρεάζει και την εικόνα του σώματος (αυξάνεται το σωματικό βάρος) αλλά και την ψυχολογία μας. Δείτε σε ποιές περιπτώσεις ένα άτομο τρώει χωρίς στην ουσία να χρειάζεται τροφή, γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό αλλά και το πώς θα διακρίνετε αυτή τη συμπεριφορά, είτε συμβαίνει σε σας είτε στους γύρω σας.

Σύνδεση συναισθημάτων και φαγητού 

Η διατροφική συμπεριφορά ενός ατόμου είναι πολύπλοκη κι επηρεάζεται, μεταξύ άλλων, απο τη διάθεση και τα συναισθήματα. Συνήθως όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση στρες, είναι κουρασμένοι ή θυμωμένοι αλλάζουν την ποιότητα αλλά και την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν, συγκεκριμένα τείνουν να καταναλώνουν περισσότερο φαγητό και προτιμούν τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη. Τα άτομα αυτά χρησιμοποιούν στην ουσία αυτές τις τροφές ως μέσο για να ανακουφιστούν απο τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουν. 

Η στενή αυτή σχέση μεταξύ της συναισθηματικής κατάστασης και της πρόσληψης τροφής υποστηρίζεται και βιολογικά καθώς έχει βρεθεί ότι τα εύγεστα τρόφιμα ενεργοποιούν στον εγκέφαλο τις ίδιες περιοχές ευχαρίστησης και ανταμοιβής που δραστηριοποιούνται και στον εθισμό σε διάφορες επικίνδυνες ουσίες! Μπορεί λοιπόν η υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε λίπος και ζάχαρη να θεωρηθεί ένα είδος εθισμού, όπου τα άτομα εξαρτώνται φυσικά και ψυχολογικά απο αυτά τα τρόφιμα. Γι αυτό και πολλά άτομα δυσκολεύονται να σταματήσουν να τρώνε ένα συγκεκριμένο φαγητό ακόμα κι αν δεν πεινούν.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την πρόσληψη τροφής

Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι όταν οι άνθρωποι γευματίζουν μαζί με άλλους τότε μεταβάλλουν και την ποιότητα αλλά και την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν. Έτσι, όταν τρώμε παρέα με κάποιον άλλο παρατηρούμε τον τρόπο που τρέφεται και τρεφόμαστε κι εμείς με παρόμοιο τρόπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε λιγότερη ποσότητα όταν γευματίζουν με κάποιον που τρώει λίγο φαγητό και αντίστοιχα τρώνε περισσότερη τροφή όταν ο διπλανός τους καταναλώνει κι αυτός περισσότερο φαγητό! Έχει επίσης παρατηρηθεί σε αντίστοιχες μελέτες ότι τα άτομα προκειμένου να κάνουν καλή εντύπωση σε κάποιον που τους ενδιαφέρει επιλέγουν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας και μικρή ποσότητα φαγητού.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την πρόσληψη τροφής σε συναισθηματικό επίπεδο είναι η αυξημένη διαθεσιμότητα των "ανθυγιεινών" τροφίμων (πλούσιων σε ζάχαρη και λιπαρά). Σήμερα μπορεί κανείς να βρει παντού πολύ εύκολα τέτοια τρόφιμα, σε μεγάλες ποσότητες και οικονομική τιμή, κι αυτό προάγει την υπερκατανάλωση και την εθιστική διατροφική συμπεριφορά. 

Πώς θα διακρίνετε την πραγματική απο την ψυχολογική πείνα ;

Εάν νιώσετε ξαφνικά ότι πεινάτε, ιδιαίτερα όταν δεν έχει περάσει πολύ ώρα απο το τελευταίο σας γεύμα τότε πιθανότατα η πείνα σας δεν είναι πραγματική. Η βιολογική πείνα αναπτύσσεται αργά και σταδιακά και προειδοποιεί με συγκεκριμένα συμπτώματα αρκετή ώρα νωρίτερα για την ανάγκη λήψης τροφής.

Όταν νιώθετε την ανάγκη να φάτε ένα συγκεκριμένο τρόφιμο τότε δεν πεινάτε πραγματικά αλλά έχετε αυξημένη όρεξη γι αυτό το τρόφιμο, πιθανότατα επειδή δε νιώθετε καλά για κάποιο λόγο. Στη βιολογική πείνα έχουμε ανάγκη να φάμε οποιοδήποτε τρόφιμο και όχι κάποιο συγκεκριμένο.

Για να μπορέσετε καλύτερα να αντιληφθείτε πότε πεινάτε πραγματικά και πότε όχι, χρησιμοποιήστε ένα ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων, όπου θα καταγράφετε για ένα διάστημα τα φαγητά που τρώτε, κάτω απο ποιές συνθήκες και τα συναισθήματα που αυτά σας προκαλούν. 

  

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc 

Βιβλιογραφία :

Ulrich-Lai Y.M., Fulton S., et al. Stress Exposure, Food Intake, and Emotional State. Stress 2015;18(4):381-399

Singh M. Mood, food, and obesity. Frontiers in Psychology 2014;vol 5:925

Moore C.F., Sabino V., et al. Neuroscience of Compulsive Eating  Behavior. Frontiers in Neuroscience 2017;vol 11:469

Polivy J. What's that you're eating?Social comparison and eaitng behavior. Journal of Eating Disorders 2017;5:18