Δυσκοιλιότητα : όσα θέλετε να γνωρίζετε

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα συνηθiσμένο πρόβλημα του πεπτικού συστήματος και γενικότερα μια πολύ ενοχλητική κατάσταση. Υπολογίζεται ότι επηρεάζει ένα ποσοστό περίπου 20% των ατόμων σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες και στους ηλικιωμένους. 

Συμπτώματα : 
 

Οι περισσότεροι άνθρωποι που εμφανίζουν το πρόβλημα θεωρούν ως δυσκοιλιότητα τις μη συχνές κενώσεις, συνήθως λιγότερες απο 3 μέσα σε μια εβδομάδα. Ωστόσο δυσκοιλιότητα θεωρείται ότι έχει κάποιος που εμφανίζει ένα ή περισσότερα απο τα εξής συμπτώματα : σκληρά κόπρανα, αίσθημα ατελούς κένωσης, κοιλιακή δυσφορία, φούσκωμα, αίσθηση πίεσης ή μπλοκαρίσματος κατά την αφόδευση. Υπάρχουν άτομα που εμφανίζουν περιστασιακά δυσκοιλιότητα (π.χ. όταν ταξιδεύουν ή γενικά αλλάζουν περιβάλλον) αλλά υπάρχουν κι εκείνοι που εμφανίζουν επίμονα συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα (χρόνια δυσκοιλιότητα).

Η δυσκοιλιότητα δε σχετίζεται άμεσα με απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, επηρεάζει όμως σημαντικά την ποιότητα ζωής του πάσχοντος. Επίσης, ειδικά στη χρόνια δυσκοιλιότητα, είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν δυνητικά σοβαρές επιπλοκές (αιμορροίδες, αιμορραγία και φλεγμονή στο έντερο). 

Τρόποι αντιμετώπισης : 
 
Προκειμένου να αντιμετωπίσετε τη δυσκοιλιότητα είναι πολύ σημαντικό η δίαιτά σας να είναι πλήρης, να περιλαμβάνει δηλαδή τρόφιμα απο όλες τις ομάδες των τροφίμων. Εξίσου σημαντικό είναι να τηρείτε σταθερές ώρες για τα γεύματά σας, έτσι λειτουργεί καλύτερα το έντερο. Αν παρόλο που ακολουθείτε κατάλληλη δίαιτα δε δείτε σημαντικό αποτέλεσμα μπορείτε να δοκιμάσετε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής. 
 

Οι περισσότερες μελέτες για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας έχουν χρησιμοποιήσει φυτικές ίνες στη δίαιτα των ασθενών. Οι φυτικές ίνες διασπώνται ελάχιστα στο λεπτό έντερο οπότε φτάνουν σχεδόν αμετάβλητες στο παχύ έντερο. Εκεί αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και μειώνουν το χρόνο διέλευσής τους απο το έντερο οπότε το άτομο έχει συχνότερες και πιο ολοκληρωμένες κενώσεις. Επίσης οι ουσίες αυτές αντιδρούν με βακτήρια που βρίσκονται στο έντερο και υπόκεινται σε μερική ζύμωση οπότε παράγονται κάποιες άλλες ουσίες και νερό, άρα συμβάλλουν ακόμα περισσότερο στην κινητικότητα του εντέρου. Στις μελέτες οι φυτικές ίνες δίνονταν στους ασθενείς είτε μέσα απο τη διατροφή τους είτε με τη μορφή συμπληρώματος (ψύλλιο ή μεθυλοκυτταρίνη). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αύξηση της δίαιτας σε φυτικές ίνες σε ασθενείς με δυσκοιλιότητα βοήθησε τους περισσότερους ασθενείς, αλλά όχι όλους. Οι ασθενείς με χρόνια δυσκοιλιότητα δεν έχουν όλοι όφελος απο τη χρήση φυτικών ινών επειδή τα αίτια της χρόνιας δυσκοιλιότητας είναι πολλαπλά κι απαιτούν επιπλέον διερεύνηση. Φυτικές ίνες περιέχουν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Τα άτομα που πάσχουν απο δυσκοιλιότητα θα πρέπει να αυξήσουν σταδιακά τις φυτικές ίνες στη διατροφή τους κι οπωσδήποτε να αυξήσουν παράλληλα και την κατανάλωση νερού. Εάν αυξηθεί απότομα η χρήση φυτικών ινών υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες όπως για παράδειγμα φούσκωμα, διάταση, κράμπες. 

Εκτός απο τις φυτικές ίνες έχουν χρησιμοποιηθεί βότανα κι εκχυλίσματα βοτάνων για την ανακούφιση απο τη δυσκοιλιότητα. Διεγερτικά καθαρτικά φυτικής προέλευσης όπως η σέννα, η κασκάρα, η αλόη και το ραβέντι χρησιμοποιούνται εδώ και πολλά χρόνια γι αυτό το σκοπό. Τα φυτά αυτά περιέχουν κάποιες ουσίες οι οποίες (όπως και οι φυτικές ίνες) όταν καταναλωθούν φθάνουν άθικτες στο παχύ έντερο όπου αντιδρούν με τα υπάρχοντα βακτήρια και παράγουν ουσίες που αυξάνουν το περισταλτισμό του εντέρου. Πάντως παρά την ευρεία χρήση αυτών των βοτάνων δεν έχουν πραγματοποιηθεί κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότά τους σε ασθενείς με δυσκοιλιότητα, οπότε δε μπορούν να δοθούν γενικές οδηγίες που να αφορούν όλους τους πάσχοντες.

Για την ανακούφιση της δυσκοιλιότητας έχουν χρησιμοποιηθεί επίσης προβιοτικά και πρεβιοτικά.Τα προβιοτικά είναι μη παθογόνοι μικροοργανισμοί που βοηθούν στη διατήρηση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου ενώ τα πρεβιοτικά είναι κάποιες ουσίες αδιάλυτες στο λεπτό έντερο που αποτελούν στην ουσία την "τροφή" των προβιοτικών αφού ενισχύουν τη δράση τους. Όσον αφορά την επίδρασή τους στη δυσκοιλιότητα σε μελέτες έχει φανεί ότι κάποια απο αυτά βελτιώνουν την κατάσταση αυξάνοντας κυρίως τη συχνότητα των κενώσεων. Ωστόσο επειδή οι αντίστοιχες έρευνες είναι λίγες και παρουσιάζουν αρκετούς περιορισμούς στη μεθοδολογία δε μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα-οπότε η αποτελεσματικότητα των προβιοτικών αλλά και των πρεβιοτικών σε ασθενείς με δυσκοιλιότητα παραμένει αβέβαιη. 

Ασφάλεια συμπληρωμάτων διατροφής :
  
Iδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη χορήγηση προβιοτικών σε ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, αντικαρκινικά φάρμακα, σε όσους έχουν προβλήματα με τις καρδιακές βαλβίδες. σε πρόωρα βρέφη αλλά και σε ασθενείς με αλλοιωμένο γαστρεντερικό σωλήνα. 
Απο την άλλη τα βότανα και τα εκχυλίσματα αυτών θεωρούνται γενικά ασφαλή επειδή είναι φυσικής προέλευσης και ως κ τούτου η χρήση τους είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Στην πραγματικότητα όμως αυτή η υπόθεση δεν ισχύει. Πολλές φαρμακολογικά δραστικές ουσίες περιέχονται στα φυτά και μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις όπως τα κλασικά φάρμακα. 

Εκτός απο την κατάλληλη δίαιτα να θυμάστε ότι στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας βοηθάει πολύ η άσκηση και η κίνηση γενικότερα. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να μην αναβάλλεται η επίσκεψη στην τουαλέτα όταν υπάρχει το αντίστοιχο αντανακλαστικό. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία :

• Curro D., Ianiro G., Pecere S., et al. Probiotics, fiber and herbal medicinal products for functional and inflammatory bowel disorders. British Journal of Pharmacology 2017;174:1426-1449
• Rao S., Yu S., Fedewa A. Systematic review: dietary fiber and FODMAP-restricted diet in the management of constipation and irritable bowel syndrome. Aliment Pharmacol Ther 2015;41:1256-1270
• American Gastroenterological Association Medical Position Statement on Constipation. Gastroenterology 2013;144:211-217
• Suares N.C., Ford A.C. Systematic review: the effects of fiber in the managemant of chronic idiopathic constipation. Aliment Pharmacol Ther 2011;33:895-901