Δε μπορώ να χάσω κιλά...Τι φταίει;

Η προσπάθεια για απώλεια βάρους δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Για κάποιους ανθρώπους μπορεί ν' αποδειχθεί μια ιδιαίτερα δύσκολη κι επίπονη διαδικασία και αρκετοί απο αυτούς που επανειλλημένως έχουν προσπαθήσει να χάσουν κιλά ίσως να μην τα καταφέρουν ποτέ να φθάσουν σε ένα καλό αποτέλεσμα.

Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας εμπλέκονται πολλοί παράγοντες. Εκτός απο την αυξημένη πρόσληψη τροφής και τη μειωμένη άσκηση, διάφοροι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν τα άτομα και τα οδηγούν σε ανθυγιεινές συμπεριφορές για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τελική κατάληξη τη συσσώρευση επιπλέον κιλών. 

Αρκετά απο τα χαρακτηριστικά εκείνα που έχουν παρατηρηθεί σε άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος και σχετίζονται κυρίως με την ψυχολογία είναι αυτά που εμποδίζουν τελικά την απώλεια βάρους και δυσκολεύουν το άτομο που έχει αποφασίσει να μπει σε κάποιο αντίστοιχο πρόγραμμα να παραμείνει συνεπής και να φτάσει στον τελικό στόχο. Δείτε τα σημαντικότερα απο αυτά :

1. Έλλειψη κινήτρου : Το κίνητρο έχει να κάνει με τις ψυχολογικές δυνάμεις εκείνες που ωθούν ένα άτομο προς ένα συγκεκριμένο στόχο. Όταν λοιπόν κάποιος που θέλει να χάσει κιλά δεν έχει έναν ξεκάθαρο λόγο για τον οποίο θέλει να το κάνει, η προσπάθεια απώλειας βάρους δε θα είναι επιτυχημένη. 
2. Χαμηλή αυτοεκτίμηση : Όταν το άτομο δε διαθέτει αυτοπεποίθηση είτε αυτοαποτελεσματικότητα δεν πιστεύει ότι είναι ικανός να πράξει τα απαραίτητα προκειμένου να είναι υγιής. Επίσης δεν έχει την πίστη ότι οι αλλαγές που καλείται να κάνει θα οδηγήσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, συχνά οι υπέρβαροι ασθενείς συχνά επιμένουν ότι θα ήθελαν να ασκηθούν αλλά δεν έχουν χρόνο.
3. Μη ρεαλιστικές προσδοκίες : Συμβαίνει συχνά τα υπέρβαρα άτομα να θέτουν υψηλούς και πρακτικά ανέφικτους στόχους. Αυτό οφείλεται εν μέρει και στα πρότυπα που προβάλλονται απο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και απο το κοινωνικό περιβάλλον. Αφενός μεν είναι μια λάθος σκέψη-στόχος αφού δε χρειάζεται να φτάσει κανείς στο ιδανικό του βάρος (αρκεί να χάσει ένα μέρος των κιλών και να το διατηρήσει μακροχρόνια) κι αφετέρου οι μεγάλες προσδοκίες αποτρέπουν το άτομο απο το να ξεκινήσει την προσπάθεια ("αφού δε θα τα καταφέρω τελικά γιατί να προσπαθήσω...").
4. Μη υποστηρικτικό περιβάλλον : Αρκετές φορές το φιλικό ή το συγγενικό περιβάλλον δε βοηθά το άτομο να επιτύχει στην προσπάθεια του, είτε αδιαφορώντας είτε επικρίνοντας τις επιλογές του. Πολλές φορές οι φίλοι, η οικογένεια, οι συνάδελφοι παρασύρουν το άτομο σε συμπεριφορές με αρνητικό αντίκτυπο στο σώμα και την υγεία του. Ο ρόλος του κοινωνικού περιβάλλοντος στην παροχή κινήτρου αλλά και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης είναι επίσης σημαντικός και κάποιες φορές καθοριστικός για την επιτυχία ενός προγράμματος απώλειας βάρους.
5. Αλλαγή προτεραιοτήτων : Αρκετά άτομα έχουν μάθει να τοποθετούν τις ανάγκες των άλλων πάνω απο τις δικές τους, αφήνοντας λίγο χρόνο για παρακολούθηση και φροντίδα της υγείας τους. Έτσι η απόκτηση βάρους, που συνήθως προέρχεται απο τέτοιες συμπεριφορές, έρχεται να επιβεβαιώσει την ανεπάρκεια των ατόμων αυτών. Ακόμη πολλοί είναι εκείνοι που βάζουν τη δουλειά τους σε πρώτο πλάνο οπότε παραμελούν συστηματικά το σώμα τους και γενικότερα την υγεία τους.
6. Φόβος για αλλαγή : Πολλοί άνθρωποι έχουν συναισθηματική σχέση με το φαγητό αφού αυτό τους προσφέρει παρηγοριά, ανακούφιση και ασφάλεια στις δύσκολες στιγμές. Επίσης αρκετά άτομα, ιδιαίτερα οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι, έχουν συνδέσει τον τρόπο διατροφής αλλά και την εικόνα του σώματος με συγκεκριμένες αξίες και πιστεύω. Όταν λοιπόν μπουν σε μια διαδικασία απώλειας βάρους δε μπορούν ν' αλλάξουν εύκολα διατροφικές συνήθειες επειδή ουσιαστικά φοβούνται ότι θ' αλλάξει ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα και γενικότερα τη ζωή, αλλά και ο τρόπος που συνυπάρχουν με τους άλλους ανθρώπους γύρω τους. Αυτός ο φόβος φέρνει συναισθηματική αναστάτωση στα άτομα αυτά κι αυτό είναι κάτι που θέλουν ν΄αποφύγουν οπότε αντιστέκονται στις προτεινόμενες αλλαγές.

Εάν λοιπόν αναγνωρίσατε τον ευατό σας σε ένα ή περισσότερα απο αυτά τα χαρακτηριστικά, ίσως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσετε κάποιες ιδέες και συμπεριφορές γύρω απο το φαγητό αλλά και το σώμα σας. Αλλάζοντας τον τρόπο που τρέφεστε και κάποιες συνήθειές σας θα μπορέσετε να έχετε μεγαλύτερη προσήλωση και συνέπεια σ' ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους. Την επόμενη φορά που θα αποφασίσετε να μπείτε στη διαδικασία ν' απαλλαγείτε απο το περιττό βάρος στο σώμα σας, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού. Εκείνος θα σας βοηθήσει να ελέγξετε καλύτερα όλα εκείνα που σας επηρεάζουν και να περιορίσετε τις δυσκολίες. Μαζί θα καταφέρετε τελικά να φτάσετε στο στόχο σας ξεπερνώντας τα εμπόδια και να έχετε ένα αποτέλεσμα που θα διαρκέσει.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος,  MSc

  

Βιβλιογραφία :

Lazzeretti L., Rotella F., Pala L., et al. Assessment of phychological predictors of weight loss : How and what for? World J Psychiatr 2015;5(1):56-67

Annesi J. J. Phychosocial predictors of decay in healthy eating and physical activity improvements in obese women regaining lost weight : translation of behavioral theory into treatment suggestions. TBM 2016;6:169-178

Saito S., Kimura Y., Tashima S., et al. Psychological factors that promote behavior modification by obese patients. Bio Psycho Social Med 2009;3:9-16

Cochrane G.  Role for a sense of self-worth in weight-loss treatments. Helping patients develop self-efficacy. Can Fam Physician 2008;54:543-547