Veganism:συνειδητή επιλογή ή μόδα της εποχής;

Οι αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς στις μέρες μας, παρόλο που δεν είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε πρόσφατα-αντιθέτως μετρά πολλά χρόνια ο συγκεκριμένος τρόπος διατροφής. Οι vegans αποκλείουν απο τη διατροφή τους όλα τα ζωικά προϊόντα αλλά και ό,τι παράγεται απο αυτά. 

Η αυστηρή χορτοφαγία δεν είναι μόνο ένας τρόπος διατροφής αλλά στην ουσία μια στάση ζωής, για τους περισσότερους που επιλέγουν να την ακολουθήσουν. 

Είναι όντως μια συνειδητή επιλογή ή μήπως κάποιοι, ιδιαίτερα οι νέοι, παρασύρονται απο το ρεύμα της εποχής και υϊοθετούν τη χορτοφαγία άκριτα χωρίς να έχουν ενημερωθεί πλήρως για το είναι και τι προσφέρει αλλά και το τί συνεπάγεται μια τέτοια επιλογή;

Γιατί γίνεται κάποιος vegan

1. Απο αγάπη για τα ζώα. Όσοι επιλέγουν τη χορτοφαγία δεν επιθυμούν τη με οποιοδήποτε τρόπο εκμετάλλευση των ζώων, είτε αυτό σημαίνει τη θανάτωση τους προκειμένου να λάβουμε το κρέας προς βρώση είτε το βασανισμό τους ούτως ώστε να λάβουμε τα προϊόντα τους.
2. Λόγω οικολογικής συνείδησης. Προκειμένου να παραχθεί το κρέας αλλά και τα υπόλοιπα ζωικά προϊόντα απο τις μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων καταναλώνονται πολύτιμοι φυσικοί πόροι ενώ παράλληλα προκαλείται ρύπανση του νερού και της ατμόσφαιρας. Εντείνεται έτσι η κλιματική αλλαγή κι επηρεάζεται σημαντικά και η τροφική αλυσίδα. Επιλέγοντας λοιπόν τη χορτοφαγία οι vegan θέλουν να μειώσουν αισθητά το "αποτύπωμα" που αφήνει ο τρόπος παραγωγής και διακίνησης των ζωικών τροφίμων.
3. Επειδή ανησυχεί για την υγεία του. Τα ζωικά προϊόντα έχουν κατηγορηθεί ότι προκαλούν πλήθος ασθενειών. Αυτή η ανησυχία εντείνεται λόγω των αντιβιοτικών και των ορμονών που χρησιμοποιούνται απο κάποιες βιομηχανίες προκειμένου να παραχθούν "ασφαλή" τρόφιμα αλλά και των ασθενειών που μεταδίδονται μέσω των ζώων. 

Είναι η vegan διατροφή πιο υγιεινή;

Εξαρτάται απο τον τρόπο που τρέφεται ένας vegan...

Εάν η καθημερινή του διατροφή περιλαμβάνει όσπρια, δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, σπόρους και ξηρούς καρπούς (όλα αδρά επεξεργασμένα) τότε ναί, η vegan δίαιτα είναι ισορροπημένη. Εάν προσέξει μάλιστα ένας χορτοφάγος και κάνει τους κατάλληλους συνδυασμούς τροφίμων εφαρμόζοντας παράλληλα κάποιες τεχνικές (για καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών ώστε να μην παρουσιάσει ελλείψεις), τότε η vegan διατροφή μπορεί να είναι και διατροφικά επαρκής, να καλύπτει δηλαδή τις ανάγκες του οργανισμού. 

Όταν όμως αποκλείονται ολόκληρες ομάδες τροφίμων (π.χ. τα όσπρια) και στη θέση τους καταναλώνονται επεξεργαμένα σνακ του εμπορίου (τσιπς, μπισκότα, γλυκίσματα διάφορα) τότε προφανώς δε μπορούμε να μιλάμε για μια υγιεινή διατροφή. Επιπλέον, κάποια απο τα τρόφιμα που καταναλώνουν συχνά οι vegan είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά αλλά και απλά ζάχαρα οπότε και πάλι δημιουργούν προβλήματα αντίστοιχα με αυτά των ζωικών τροφίμων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το γάλα καρύδας και το σιρόπι αγαύης.

Vegan διατροφή και χρόνιες παθήσεις

Αρκετοί vegan υποστηρίζουν ότι τα φυτικά τρόφιμα είναι ασπίδα προστασίας έναντι των πολλών και διάφορων ασθενειών που εμφανίζονται όλο και συχνότερα στη σύγχρονη εποχή. 

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να καταλήξουμε σε ένα ασφαλές συμπέρασμα για το άν οι χορτοφαγικές δίαιτες προστατεύουν ή όχι απο την εμφάνιση νοσημάτων. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν πραγματοποιηθεί πολλές επιστημονικές μελέτες, με καλό σχεδιασμό για αξιόπιστα αποτελέσματα, σε vegan. Υπάρχει η ανάγκη να έχουμε στο μέλλον περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί έαν υπάρχει συσχέτιση των αυστηρά χορτοφαγικών διαιτών με τα καρδιαγγειακά, τα αυτοάνοσα, την οστεοπόρωση και τον καρκίνο. 

Είναι οι vegan οικολόγοι;   

Εξαρτάται απο τη διατροφή τους αλλά και τον τρόπο ζωής τους...

Εάν ένας χορτοφάγος έχει αποκλείσει όλα τα ζωικά προϊόντα και ταυτόχρονα έχει ένα τρόπο ζωής φιλικό προς το περιβάλλον (π.χ. μετακινείται με ποδήλατο, ντύνεται με βαμβακερά κι όχι με συνθετικά ρούχα, κάνει ανακύκλωση κλπ) τότε ναί, μπορούμε να πούμε ότι είναι οικολόγος. 

Στην περίπτωση όμως που στη διατροφή του ένας vegan αγνοεί τα ντόπια προϊόντα κι επιλέγει συστηματικά τρόφιμα που παράγονται σε άλλες χώρες και ηπείρους (π.χ. κινόα, λάδι καρύδας) τότε προφανώς και δε θεωρείται οικολόγος. Επιπλέον, πόσο οικολόγος μπορεί να θεωρηθεί κάποιος χορτοφάγος που ναι μεν αποκλείει ζωικά τρόφιμα απο τη διατροφή του αλλά χρησιμοποιεί πλαστικά για να αποθηκεύσει το φαγητό του;

Συμπερασματικά... 

H vegan διατροφή είναι μια διατροφική επιλογή και όχι μια διατροφική ανάγκη, εφ όσον δεν προτείνεται από κάποιον επίσημο φορέα υγείας. Όσοι την επιλέγουν καλό είναι να ενημερώνονται απο ειδικούς για τα πιθανά οφέλη αλλά και τους κινδύνους που μπορεί αυτή να κρύβει. Στην περίπτωση που η επιλογή αυτή αφορά στην ευαισθητοποίηση προς τα ζώα, είναι σεβαστή και όχι κατακριτέα, σε ένα βαθμό.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία

Craig W. Health effects of vegan diets. Am J Clin Nutr 2009;89(suppl):1627S-33S

Deckers J. Might a Vegan Diet Be Healthy, or Even Healthier? 2016 (www.ncbi.nlm.nih.gov./books/NBK396513)

Tai Le. Sabate J. Beyond Meatless, the Health Effects of Vegan Diets:Findings from the Adventist Cohorts. Nutrients 2014;6:2131-2147

Appleby PN., Key TJ. The long-term health of vegetarians and vegans. Proceedings of the Nutrition Society 2016;75:287-293

www.vegansociety.com