Σωματικό λίπος και αθλητική απόδοση

H αθλητική απόδοση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απο την ικανότητα του αθλητή να διατηρεί ένα σταθερό επίπεδο δύναμης και αντοχής. Και οι δυο αυτοί παράγοντες σχετίζονται με τη σύσταση σώματος, το ποσοστό λίπους και μυικής μάζας δηλαδή. Επιπλέον, σε κάποια αθλήματα έχει σημασία και η εμφάνιση του αθλητή οπότε δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στο να επιτευχθεί το ιδανικό σωματικό λίπος. Επίσης, το να έχει ένας αθλητής ένα φυσιολογικό ποσοστό λίπους στο σώμα του έχει να κάνει και με ζητήματα ασφάλειας. 

Έτσι, το ποσοστό σωματικού λίπους φαίνεται να απασχολεί σοβαρά αρκετές φορές τόσο τους αθλητές όσο και τους προπονητές.

Επηρεάζει το λίπος σώματος την απόδοση

Στα αθλήματα που απαιτούν δύναμη (πάλη, άρση βαρών, κωπηλασία) έχει σημασία η μυική μάζα να είναι το δυνατόν μεγαλύτερη οπότε αντίστοιχα το σωματικό λίπος θα πρέπει να βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα προκειμένου να επιτευχθούν καλύτερες επιδόσεις.
Σε αερόβια αγωνίσματα αντοχής (ποδηλασία, τρέξιμο) είναι σημαντικό ο αθλητής να έχει χαμηλό σωματικό λίπος επειδή έτσι επιτυγχάνει μικρότερη αντίσταση στον αέρα οπότε αναπτύσσει μεγαλύτερη ταχύτητα και επιπλέον απαιτείται χαμηλότερο ενεργειακό κόστος κίνησης (μετακινείται ευκολότερα καταναλώνοντας λιγότερη ενέργεια).
Οι αθλητές σε αγωνίσματα όπως η ενόργανη γυμναστική, οι καταδύσεις, το πατινάζ, οι άλτες κ.α. χρειάζεται να έχουν χαμηλά επίπεδα σωματικού λίπους καθώς έτσι έχουν μικρότερη αντίσταση αέρα, μεγαλύτερη ταχύτητα κι ευλυγισία (μπορούν να κινούν το σώμα τους σε μικρότερο χώρο) αλλά και καλύτερη εξωτερική εμφάνιση.
Τέλος, ένας αθλητής που έχει επιπλέον σωματικό λίπος μπορεί να είναι πιο επιρρεπής σε ατυχήματα όταν καλείται να εκτελέσει δύσκολες ασκήσεις σε σχέση με έναν αθλητή που βρίσκεται σε φυσιολογικό βάρος κι έχει το επιθυμητό λίπος στο σώμα του.

Ποιό είναι το ιδανικό ποσοστό λίπους για έναν αθλητή

Δεν αναγνωρίζεται ένα γενικό, ενιαίο ποσοστό λίπους για όλους τους αθλητές ούτε για όλα τα αθλήματα που θα πρέπει να τηρείται αυστηρά και απαρέγκλιτα. 
Για κάθε άθλημα υπάρχει ένα εύρος σωματικού λίπους και άλιπης μάζας που έχει βρεθεί ότι βελτιστοποιεί την αθλητική απόδοση ενώ για κάθε αθλητή σε ένα συγκεκριμένο άθλημα υπάρχει επίσης ένα αντίστοιχο επιθυμητό εύρος που του ταιριάζει.
Σε γενικές γραμμές οι άντρες αθλητές θα πρέπει να έχουν ποσοστά σωματικού λίπους που να κυμαίνονται μεταξύ 7-15% ενώ οι γυναίκες μεταξύ 14-20%. 
Οι αθλητές δε θα πρέπει να επιδιώκουν ένα ποσοστό λίπους που δεν είναι κατάλληλο για εκείνους και οπωσδήποτε όχι ποσοστό λίπους μικρότερο του ενδεικτικού για την ηλικία και το άθλημά τους.

Επίτευξη επιθυμητού λίπους

Ακατάλληλες πρακτικές

Στην προσπάθειά τους οι αθλητές να επιτύχουν το επιθυμητό λίπος σώματος καταφεύγουν συχνά σε λανθασμένες και επικίνδυνες πρακτικές. Έτσι λαμβάνουν καθαρτικά ή διουρητικά χάπια, ακολουθούν εξαντλητικά προγράμματα άσκησης ή πολύ αυστηρές δίαιτες. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την αφυδάτωση, την εξάντληση των αποθηκών γλυκογόνου και την ελάττωση της μυικής μάζας με αρνητικές φυσικά συνέπειες τόσο στην απόδοση όσο και στην υγεία γενικότερα.
Εξάλλου είναι μεγάλο λάθος να επιδιώκεται η μείωση του σωματικού λίπους κατά την αγωνιστική περίοδο. 

Προτεινόμενες λύσεις

Ο υπολογισμός του σωματικού λίπους (λιπομέτρηση) κρίνεται απαραίτητος για κάθε αθλητή. Εάν χρειαστεί να μειωθεί για να φτάσει στα επιθυμητά όρια αυτό θα πρέπει να γίνει σταδιακά ακολουθώντας ένα κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής και άσκησης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για την επίτευξη του στόχου μείωσης σωματικού λίπους χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα ενεργειακό έλλειμμα με ταυτόχρονη αύξηση στην πρωτεινική πρόσληψη σε συνδυασμό με ασκήσεις αντίστασης. 
Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίος ο τακτικός έλεγχος της σύστασης σώματος, μέσω λιπομέτρησης, για να διασφαλιστεί ότι το σωματικό λίπος αλλά και η μυική μάζα βρίσκονται εντός των φυσιολογικών ορίων.


Πηγή 

Dunford Marie.Fundamentals of Sport and Exercise Nutrition. Human Kinetics 2010