Κακάο : ένα πολύτιμο ρόφημα!

Το κακάο είναι απο τα πιο σημαντικά και πιο διαδεδομένα τρόφιμα με αποδεδειγμένα οφέλη στην υγεία μας. Είναι ένα προϊόν με ιστορία μεγαλύτερη των 3000 χρόνων κι έχει χρησιμοποιηθεί αρχικά για ιατρικούς σκοπούς αλλά και στη διατροφή στους πολιτισμούς των Μάγια και των Αζτέκων. Πλήθος μελετών εδώ και πολλά χρόνια έχουν επικεντρωθεί στις διάφορες ευεργετικές για την υγεία ιδιότητες του κακάο και των προϊόντων που το περιέχουν. 

Το κακάο είναι ο ξηρός και ζυμωμένος λιπαρός σπόρος του κακαόδεντρου. 

Το κακαόδεντρο επιστημονικά ονομάζεται "Theobroma cacao" και προέρχεται απο τις λέξεις "θεός" και  "βρώση" δηλαδή  σημαίνει ουσιαστικά "το φαγητό των Θεών". Υπάρχει το υγρό κακάο το οποίο είναι μια πάστα προερχόμενη απο το σπόρο του κακάο μετά απο επεξεργασία και η σκόνη κακάο που παρασκευάζεται απο το υγρό κακάο μετά απο αφαίρεση κάποιου ποσού βούτυρου κακάο. Έχει πικρή γεύση και χρησιμοποιείται κυρίως σαν αφέψημα διαλυμένο σε νερό ή προστίθεται στα διάφορα γλυκίσματα. Το κακάο αποτελεί βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή σοκολάτας. 

Συστατικά-Θρεπτική αξία :  

Το κακάο περιέχει πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, λιπίδια (βούτυρο κακάο, ένα μίγμα απο μονοακόρεστα και κορεσμένα λιπαρά), αξιοσημείωτο ποσό φυτικών ινών ενώ δεν περιέχει χοληστερόλη. Όσον αφορά τη θερμιδική του αξία είναι σχετικά υψηλή αφού 100γραμμάρια σκόνης κακάο αποδίδουν 300-400 θερμίδες, ανάλογα τα συστατικά που περιλαμβάνονται στο εκάστοτε προϊόν κάθε εταιρείας.
Είναι πλούσια πηγή μετάλλων όπως σίδηρος, ασβέστιο, χαλκός, κάλιο και περιέχει μεγάλη ποσότητα μαγνησίου. Όμως το συστατικό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την υγεία είναι οι πολυφαινόλες, με βασικό εκπρόσωπο στο κακάο τα φλαβονοειδή. 
Στο κακάο επίσης περιέχεται θεοβρωμίνη και καφεϊνη, ουσίες με παρόμοια χημική δομή και σημαντική δράση στον οργανισμό.

Ιδιότητες-οφέλη στην υγεία :

• Καρδιαγγειακό σύστημα : Τα φλαβονοειδή που βρίσκονται στο κακάο έχει βρεθεί σε αρκετές μελέτες ότι προστατεύουν τα αγγεία καθώς ρυθμίζουν τη δραστικότητα κάποιων ενζύμων που δρουν αγγειοδιασταλτικά. Επίσης έρευνες έχουν δείξει ότι με την κατανάλωση κακάο εμποδίζεται η συγκόλληση των αιμοπεταλίων οπότε αποφεύγεται η δημιουργία θρόμβων. Άτομα που κατανάλωναν συστηματικά κακάο φάνηκε ότι είχαν μικρότερη αρτηριακή πίεση και χαμηλότερη LDL χοληστερόλη. Όλα αυτά μαζί σε συνδυασμό οδηγούν σ' ένα καρδιοπροστατευτικό αποτέλεσμα που αποδίδεται κυρίως στις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιοτήτες των φλαβονοειδών. 
• Νευρικό σύστημα : Τα συστατικά του κακάο αυξάνουν την αιματική ροή στον εγκέφαλο, όπως φαίνεται σε σχετικές μελέτες. Τα φλαβονοειδή  που περιέχονται στο κακάο ασκούν νευροπροστατευτική δράση αφού έχουν την ικανότητα να προστατεύουν τους νευρώνες απο νευροτοξίνες, να μειώνουν τη φλεγμονή και να προάγουν τη μνήμη, τη μάθηση και τη γνωστική λειτουργία. 
• Ανοσοποιητικό σύστημα : Οι πολυφαινόλες έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν την παραγωγή μορίων που προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση. Έτσι όταν το κακάο έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε φαινόλες μπορεί να δράσει προστατευτικά έναντι του οξειδωτικού στρες και δυνητικά να παρέχει κάποια προστασία έναντι ασθενειών που σχετίζονται άμεσα με αυτό, όπως είναι ο καρκίνος. 
• Διαβήτης : Η κατανάλωση κακάο φαίνεται ότι βελτιώνει την ινσουλινοαντίσταση και άρα ρυθμίζει καλύτερα τη γλυκόζη στο αίμα. Η αντιοξειδωτική ικανότητα των φαινολών μπορεί να παρεμποδίσει τις μακροχρόνιες επιπλοκές του διαβήτη, όπως είναι η νεφρική νόσος. 
• Δέρμα : Τα συστατικά του κακάο έχουν χρησιμοποιηθεί σε διάφορες παθήσεις του δέρματος όπως είναι η ψωρίαση, η ακμή και η επούλωση πληγών, με πολύ καλά αποτελέσματα. Η κατανάλωση κακάο πλούσιου σε φλαβονοειδή μπορεί να προλάβει το ερύθημα που προκαλεί η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Με όλα αυτά τα θετικά που προσφέρει το κακάο δε δικαιολογείται η απουσία του απο τη

διατροφή μας. Άλλωστε πέρα των οφελειών στην υγεία, ένα ρόφημα με κακάο βελτιώνει τη διάθεση, τονώνει ευχάριστα τον οργανισμό και απομακρύνει τα αρνητικά συναισθήματα. 
Μπορείτε λοιπόν άνετα να εντάξετε ένα ρόφημα παρασκευασμένο απο σκόνη κακάο υψηλής περιεκτικότας (άνω του 65-70% σε κακάο) κατά προτίμηση χωρίς επιπλεόν ζάχαρη και γάλα στο διαιτολόγιό σας. Εάν το καταναλώνετε λίγες φορές μέσα στην εβδομάδα σε μια λογική ποσότητα θα λάβετε όλα τα οφέλη που προσφέρει χωρίς να επιβαρυνθείτε με περιττές θερμίδες. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία :

Pucciarelli D.L. Cocoa and Heart Health : A Historical Review of the Science. Nutrients 2013;5:3854-38-70

Nehlig A. The neuroprotective effects of cocoa flavanol and its influence on cognitive performance. BJCP 2012;75(3):716-727

Perez-Cano F.J., Massot-Cladera M., et al. The effects of cocoa on the immune system. Frontiers in Pharmacology.2013;Vol 4:71

Andujar I., Recio M.C., et al. Cocoa Polyphenols and Their Potential Benefits for Human Health. Oxidative Medicine Cellular Longevity 2012 /id:906252

Scapagnini G., Davinelli S., Di Renzo L., et al. Cocoa Boactive Compounds: Significanc and Potential for the Maintenance of Skin Health. Nutrients 2014;6:3202-3213