Βρεφικά γάλατα εμπορίου : τι σύσταση έχουν-πότε είναι απαραίτητα ;

Το μητρικό γάλα χωρίς καμία αμφιβολία είναι η ιδανική τροφή για το βρέφος-πλήθος οργανισμών προτείνει τον αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες ζωής καθώς προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και προστατεύει την υγεία του βρέφους. Επίσης απο τον 6ο μήνα εισάγονται και συμπληρωματικές τροφές οπότε σε συνδυασμό με το θηλασμό αυτή η διατροφή είναι η προτεινόμενη μέχρι το παιδί να συμπληρώσει τον πρώτο χρόνο ζωής. 

Παρόλα τα αναρίθμητα οφέλη του θηλασμού η απόφαση για το αν θηλάσει μια μητέρα το βρέφος της είναι καθαρά προσωπική και συχνά επηρεάζεται απο διάφορους παράγοντες. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο θηλασμός μπορεί να μην είναι εφικτός, να είναι ακατάλληλος ή ανεπαρκής, γεγονός που δικαιολογεί τη διακοπή του.

Τα βρεφικά γάλατα εμπορίου έρχονται σε αυτό το σημείο ως ένα αποτελεσματικό υποκατάστατο για τη βρεφική διατροφή. Παρόλο που η παραγωγή ενός προϊόντος πανομοιότυπου με το μητρικό γάλα δεν έχει καταστεί εφικτή μέχρι και σήμερα, εντούτοις καταβάλλεται κάθε προσπάθεια ώστε το βρεφικό γάλα εμπορίου "να μιμείται" το διατροφικό προφίλ του μητρικού γάλακτος για τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους. Στην αγορά κυκλοφορούν πλέον αρκετά βρεφικά γάλατα που μοιάζουν λιγότερο ή περισσότερο με το μητρικό και προορίζονται για τη διατροφή βρεφών που δε μπορούν να θηλάσουν ή για μετά τη διακοπή του θηλασμού ή ακόμα και ταυτόχρονα με το θηλασμό, όταν το μητρικό γάλα δεν επαρκεί. 

Τύποι βρεφικού γάλακτος 

1. Γάλα σε σκόνη. Αποτελεί τη φθηνότερη μορφή γάλακτος και για να καταναλωθεί θα πρέπει να αναμιχθεί με νερό πριν τη σίτιση 
2. Υγρό βρεφικό γάλα. Το γάλα βρίσκεται σε συμπυκνωμένη μορφή και θα πρέπει να αραιωθεί με ίση ποσότητα νερού
3. Έτοιμο προς κατανάλωση. Είναι συνήθως πιο ακριβό απο τα υπόλοιπα ενώ δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη προεργασία

Σύσταση βρεφικού γάλακτος 

Τα βρεφικά γάλατα εμπορίου θα πρέπει να περιλαμβάνουν κατάλληλες ποσότητες νερού, υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Η σύσταση του βρεφικού γάλακτος είναι αυστηρά καθορισμένη και θα πρέπει οι εταιρείες παραγωγής να ακολουθούν τις προδιαγραφές που θέτουν οι αρμόδιες υπηρεσίες σε κάθε χώρα. Για παράδειγμα, όλα τα κύρια προστιθέμενα συστατικά (πρωτεΪνες, υδατάνθρακες, λιπαρά) θα πρέπει να βρίσκονται στο γάλα σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις ούτως ώστε το τελικό προίόν να είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Υπάρχουν δε κάποια συστατικά που απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν στο βρεφικό γάλα εμπορίου, όπως είναι η φρουκτόζη και τα υδρογονωμένα λίπη και έλαια. 

Το αγελαδινό γάλα αποτελεί τη βάση για τα βρεφικά γάλατα εμπορίου. Για να είναι κατάλληλο θα πρέπει να είναι αποβουτυρωμένο, οπότε μετά προστίθενται φυτικά έλαια, βιταμίνες, ανόργανα άλατα και σίδηρος προκειμένου να προσομοιάζει περισσότερο στο μητρικό γάλα. 

Το συνηθισμένο ατροποποίητο αγελαδινό γάλα του εμπορίου δε θα πρέπει να προσφέρεται στο παιδί πριν συμπληρώσει τον πρώτο χρόνο ζωής, ειδικά αν δεν έχει υποστεί επεξεργασία (παστερίωση) καθώς το ευαίσθητο πεπτικό σύστημα του βρέφους δε μπορεί να ανεχθεί την ιδιαίτερη σύσταση αυτού του γάλακτος. 

Στα περισσότερα βρεφικά γάλατα εμπορίου χρησιμοποιούνται οι πρωτεϊνες του αγελαδινού γάλακτος αλλά υπάρχουν κι εκείνα στα οποία περιέχεται πρωτεϊνη σόγιας. Τέλος, υπάρχουν κι εκείνα τα γάλατα με ειδική σύνθεση για να εξυπηρετήσουν ιδιαίτερες ανάγκες των βρεφών είτε γάλατα εμπλουτισμένα με διάφορα άλλα συστατικά. Τα γάλατα που περιέχουν πρωτεϊνη σόγιας είναι κατάλληλα γα βρέφη με παθήσεις όπως η γαλακτοζαιμία είτε η εκ γενετής έλλειψη λακτάσης. 

Πάντως η αποφυγή κατανάλωσης του αγελαδινού γάλακτος στα βρέφη (για οποιοδήποτε λόγο) χωρίς να λαμβάνονται άλλα υποκατάστατα γάλακτος δε συστήνεται αφού πιθανότατα θα οδηγήσει το βρέφος σε υποσιτισμό και σημαντικές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών. Τα βρεφικά γάλατα εμπορίου που προέρχονται απο διαφορετικά ζώα (π.χ. πρόβατο, γάιδαρος, καμήλα κ.α.) δε μπορούν να προταθούν ως μια αξιόπιστη εναλλακτική αφού δεν υπάρχουν σχετικές μελέτες που να αφορούν στην αποτελεσματικότητα αλλά και στην ασφάλειά τους.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Πηγή : Martin C.R., Ling P., Blackburn G. Review of Infant Feeding : Key Features of Breast Milk and Infant Formula. Nutrients 2016;8:279