Τελικά ο καφές κάνει καλό ή κακό;

Ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων παγκοσμίως ξεκινά (και συνεχίζει) την ημέρα του μ ένα φλιτζάνι καφέ. Ο καφές παίζει σημαντικό ρόλο στις κοινωνίες μας εδώ και τουλάχιστον μια χιλιετία.Ο μέσος όρος κατανάλωσης καφέ είναι 5.1 κιλά/χρόνο τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. 

Παρόλο που ο καφές είναι τόσο δημοφιλής ένα μεγάλο μέρος ακόμα κι όσων τον καταναλώνουν θεωρεί ότι δεν μας προσφέρει τίποτα πέρα απο τη γευστική ικανοποίηση. Αυτό οφείλεται κυρίως στην υψηλή περιεκτικότητα του καφέ σε καφεϊνη, μια διεγερτική ουσία. Έτσι το συγκεκριμένο ρόφημα έχει κατηγορηθεί κατά καιρούς για διάφορα προβλήματα τα οποία προκαλεί. Τα σύγχρονα δεδομένα υποστηρίζουν πάντως μια διαφορετική πραγματικότητα.

Σύσταση καφέ

O καφές είναι ένα μίγμα απο 1000 περίπου βιοενεργές ουσίες! Το πιο γνωστό αλλά και δραστικό συστατικό του καφέ είναι η καφεϊνη, όμως στους κόκκους καφέ περιέχεται και σημαντική ποσότητα αντιοξειδωτικών. Επιπλέον στον καφέ, ανάλογα την ποικιλία την επεξεργασία και την αποθήκευσή του υπάρχουν ποσότητες υδατανθράκων, πρωτεϊνών, φυτικών ινών, βιταμινών και κάποιων μετάλλων. 

Καφές και υγεία

Οι επιδράσεις του καφέ στην υγεία έχουν μελετηθεί εκτενώς κι υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες, κυρίως επιδημιολογικές (μελέτες παρατήρησης). 

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο καφές έχει πολλές κι ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία. 

Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου (καρκίνος προστάτη, ενδομητρίου, μελάνωμα, δέρματος γενικότερα, ήπατος κ.α.). Επίσης όσοι καταναλώνουν τακτικά καφέ εμφανίζουν μικρότερο κίνδυνο θνησιμότητας απο οποιαδήποτε αιτία. 

Επιπλέον ο καφές προστατεύει απο παθήσεις του ήπατος και των νεφρών

Ο καφές έχει ωφέλιμες επιδράσεις και στο καρδιαγγειακό σύστημα, καθώς έχει συσχετισθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, μεταβολικού συνδρόμου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Μια σημαντική επισήμανση είναι ότι καφές έχει πολλές θετικές επιδράσεις στην εγκεφαλική λειτουργία. Έχει φανεί απο σχετικές μελέτες ότι αυξάνει την εγρήγορση και τη συγκέντρωση, βελτιώνει τη διάθεση κι απομακρύνει τα συμπτώματα κατάθλιψης. 

Τέλος, κάποιες μελέτες δείχνουν ότι ενδεχομένως ο καφές να έχει θετική δράση σε εκφυλιστικές ασθένειες του νευρικού συστήματος, όπως είναι η νόσος Parkinson και η νόσος Alzheimer.

Ποιά ποσότητα είναι ιδανική

H ποσότητα εκείνη που έχει τα περισσότερα οφέλη χωρίς παρενέργειες είναι μια πρόσληψη καφεϊνης της τάξης των 300-400mg/ημέρα. Αυτό μεταφράζεται σε 2-3 περίπου φλιτζάνια καφέ ημερησίως, ανάλογα το είδος του καφέ και την περιεκτικότητά του σε καφεϊνη. 

Υπάρχουν παρενέργειες απο την κατανάλωση καφέ

Η υπερβολική πρόσληψη καφεϊνης (>400mg/ημέρα) συνδέεται με άγχος, υπερένταση, νευρικότητα, αϋπνία και πονοκέφαλο. Παρόμοια συμπτώματα εμφανίζουν κι όσοι διακόπτουν τον καφέ για κάποιο διάστημα, όμως τα συμπτώματα αυτά είναι ήπια και παροδικά. 

Η καφεϊνη προκαλεί δέσμευση κάποιας ποσότητας ασβεστίου στο έντερο, οπότε σε άτομα με οστεοπενία θα πρέπει να δίνεται προσοχή σε αυτή την αλληλεπίδραση.

Θα πρέπει να τονισθεί επίσης ότι ορισμένα άτομα είναι πιο ευαίσθητα στην καφεϊνη κι επηρεάζονται ευκολότερα και πιο άμεσα απο την κατανάλωση καφέ. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η διαφορετική αντίδραση στον καφέ μπορεί να έχει γενετική βάση.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία

Bae JH., et al. Coffee and health. Integr Med Res 2014;3:189-191

Nieber K. The impact of Coffee on Health. Planta Med 2017;83:1256-1263

Poole R., et al. Coffee consumption and health:umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. BMJ 2017;359:j5024

Freedman ND., et al. Association of Coffee Drinking with Total and Cause-Specific Mortality.N Engl J Med 2012;366(20):1891-1904

Yenisetti SC, et al. Beneficial Role of Coffee and Caffeine in Neurodegenerative Diseases: A Minireview. AIMS Public Health 2016;3(2):407-422