Αντιπηκτικά φάρμακα και διατροφή

Πολλά είναι τα φάρμακα που αλληλεπιδρούν με συστατικά των τροφίμων οπότε παρατηρούνται διάφορες παρενέργειες, τις οποίες καλό είναι να γνωρίζει ο ασθενής για να μπορεί πιο εύκολα να τις αντιμετωπίσει. Μια αλληλεπίδραση ενός φαρμάκου με ένα τρόφιμο εμφανίζεται όταν το τρόφιμο ή ένα ποτό επηρεάζει τη δράση του φαρμάκου (για παράδειγμα είτε αυξάνει είτε μειώνει τη λειτουργία του, είτε προκαλεί δυσαπορρόφηση του φαρμάκου κ.α.).

Μια τέτοια αλληλεπίδραση συμβαίνει μεταξύ των αντιπηκτικών φαρμάκων και κάποιων διατροφικών συστατικών, το πιο σημαντικό εκ των οποίων είναι η βιταμίνη Κ. 

Τι είναι τα αντιπηκτικά & πώς λειτουργούν;

Τα αντιπηκτικά φάρμακα είναι μια ομάδα φαρμάκων τα οποία αραιώνουν το αίμα, παρεμποδίζουν ουσιαστικά τη διαδικασία πήξης του αίματος. Συνταγογραφούνται σε έναν ασθενή για να αποφευχθεί ο σχηματισμός θρόμβων, όταν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να συμβεί αυτό. Έτσι, ασθενείς σε αυξημένο κίνδυνο (ή που έχουν ήδη υποστεί) έμφραγμα, εγκεφαλικό, φλεβική θρόμβωση, πνευμονική εμβολή κ.α. λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα.

Οι ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντιπηκτικά φάρμακα (που λαμβάνονται απο το στόμα) σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων αυτών με τη βιταμίνη Κ μπορεί να οδηγήσουν είτε σε μειωμένη είτε σε αυξημένη πηκτικότητα του αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης θρόμβωσης είτε αιμορραγίας αντίστοιχα.

Αντιπηκτικά και βιταμίνη Κ 

Η βιταμίνη Κ είναι απαραίτητη στη διαδικασία πήξης του αίματος. Επειδή είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη αποθηκεύεται στον οργανισμό οπότε η καθημερινή πρόσληψή της αλλά και η λήψη συμπληρωμάτων δεν είναι απαραίτητη. 

Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Κ είναι το σπανάκι, το λάχανο, τα γογγύλια (οι ρέβες), το μαρούλι, τα χόρτα, το μπρόκολο, το σογιέλαιο.

Όταν η δίαιτα περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες σε βιταμίνη Κ θα υπάρξει αλληλεπίδραση με τα αντιπηκτικά-συγκεκριμένα θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου οπότε έχουμε αυξημένο κίνδυνο για θρόμβωση. 

Αλλά κι όταν o ασθενής δεν προσλαμβάνει καθόλου βιταμίνη Κ μέσω των τροφίμων τότε πάλι θα υπάρξει πρόβλημα, αφού θα ενισχυθεί η δράση του αντιπηκτικού φαρμάκου οπότε έχουμε αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας. 

Αντιπηκτικά και αλκοόλ

Το αλκοόλ έχει κάποια αντιπηκτική δράση στο αίμα. Όμως προφανώς δε συστήνεται η κατανάλωσή του γι αυτό το σκοπό..

Όπως και τα φάρμακα, το αλκοόλ μεταβολίζεται στο ήπαρ, οπότε η αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ μειώνει την απορρόφηση του αντιπηκτικού (έτσι το φάρμακο παραμένει περισσότερη ώρα στο αίμα κι αυξάνεται ο κίνδυνος αιμορραγίας)

Απο την άλλη, η χρόνια και μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει την πηκτικότητα άρα και τον κίνδυνο θρόμβωσης. 

Οπότε συστήνεται οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά να καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο και όταν υπερβαίνουν τις συνιστώμενες ποσότητες να ελέγχουν συχνότερα την πηκτικότητα.  

Αντιπηκτικά και άλλες ουσίες

Ο λιναρόσπορος μπορεί να παρεμποδίσει την απορρόφηση των αντιπηκτικών. 

Ο χυμός απο κράνμπερις επηρεάζει σημαντικά το δείκτη πηκτικότητας (μια εξέταση που χρησιμοποιείτε για να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων).

Το πράσινο τσάι με μεγάλες ποσότητες αυξάνει την πηκτικότητα. 

Κάποια μυρωδικά ή βότανα που χρησιμοποιούνται στο φαγητό, όπως είναι το σκόρδο, η πιπερόριζα, ο μαϊντανός μπορούν να επηρεάσουν την πηκτικότητα. Γι αυτό δε θα πρέπει να καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες κι όχι σε καθημερινή βάση.

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος,MSc

Βιβλιογραφία

Di Minno A., et al. Old and New Oral Anticoagulants:Food, herbal medicines and drug interactions. Blood Reviews 2017;31:193-203

Violi F., et al. Interactions Between Dietary Vitamin K and Intake and Anticoagulation by Vitamin K Antagonists:Is It Really True?A Systematic Review. Medicine 2016;95:10

Mahtani KR., et al. Vitamin K for improved anticoagulation control in patients receiving warfarin. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014;5:CD009917

Tideman PA., et al. How to manage warfarin therapy. Aust Prescr 2015;38:44-8