Δίαιτες στην εφηβεία: ποιοί κίνδυνοι προκύπτουν;

Το έντονο ενδιαφέρον για το βάρος και την εικόνα σώματος είναι δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εφηβείας. Ο έφηβος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο πρότυπο του αδύνατου σώματος που προβάλλεται κυρίως μέσα από την τηλεόραση και το διαδίκτυο και το εξισώνει με την επιτυχία, την υγεία και την ομορφιά. Έτσι, καταφεύγει συχνά σε δίαιτες προκειμένου να αποκτήσει αυτό το αδύνατο σώμα που κυριαρχεί ως πρότυπο. Ένας έφηβος υποβάλλει τον ευατό του σε δίαιτα ακόμα κι όταν δεν υπάρχει ουσιαστική ανάγκη (βρίσκεται δηλαδή σ ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος για την ηλικία του).   

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι δίαιτες που ακολουθούν οι έφηβοι είναι το αποτέλεσμα κάποιων αναξιόπιστων και αμφίβολων πληροφοριών που προέρχονται μέσα απο τα κοινωνικά δίκτυα, οι οποίες περισσότερο αφορούν διάφορες τάσεις παρά στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα. Και τότε ξεκινούν τα προβλήματα...

Παράγοντες κινδύνου

Οι μελέτες δείχνουν ότι συνήθως κάνουν δίαιτες οι έφηβοι που:

• Έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση
• Είναι δυσαρεστημένοι με την εικόνα σώματός τους
• Παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης
• Δεν έχουν ένα υγιές πρότυπο στην οικογένεια ή στο κοινωνικό περιβάλλον
• Οι γονείς τους σχολιάζουν αρνητικά το βάρος τους ή/και κάνουν και οι ίδιοι συχνά δίαιτες
• Υπόκεινται σε σχολικό εκφοβισμό για τα κιλά τους (bullying)
• Ασχολούνται με αθλήματα όπου το βάρος παίζει σημαντικό ρόλο 
• Έχουν ανθυγιεινές συνήθειες γενικότερα (κάπνισμα, χρήση ουσιών κ.α.)

Συνέπειες-κίνδυνοι 

Συχνά οι έφηβοι χρησιμοποιούν ακατάλληλες ή επικίνδυνες πρακτικές προκειμένου να χάσουν εύκολα και γρήγορα τα επιπλέον κιλά. Για παράδειγμα τρώνε μόνο φρούτα και σαλάτες για πολλές ημέρες, τρώνε πολύ μικρές ποσότητες από ένα ή δυο τρόφιμα, κάνουν εξαντλητική γυμναστική, και δυστυχώς καταφεύγουν σε χάπια ή προκαλούν εμετό. 

Οι συνέπειες είναι τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές-συναισθηματικές.

Σωματικά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εμφανιστεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη, διατροφικές ελλείψεις (κυρίως σε σίδηρο κι ασβέστιο). διαταραχές του κύκλου στα κορίτσια, δευτεροπαθής αμηνόρροια (διακοπή του κύκλου), οστεοπενία. Οι παρενέργειες απο τα φάρμακα που τυχόν χρησιμοποιούνται είναι αντίστοιχες των ουσιών που περιέχονται στα φάρμακα αυτά. Τέλος, όσοι έφηβοι κάνουν συχνά δίαιτες καταλήγουν να είναι υπέρβαροι είτε παχύσαρκοι όταν ενηλικιωθούν. 

Όσον αφορά στην ψυχολογία, οι δίαιτες μπορεί να χειροτερέψουν τα συναισθήματα απόρριψης και να εντείνουν τη χαμηλή αυτοεκτίμηση των εφήβων. Επίσης οι δίαιτες στην εφηβεία είναι συχνά ο προπομπός μιας διατροφικής διαταραχής (ανορεξία, βουλιμία κ.α.). Τελικά ένας έφηβος που υποβάλλει τον ευατό του σε μια συνεχή προσπάθεια για αδυνάτισμα είναι πιο δυστυχισμένος από ότι πριν. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Πηγή: Canadian Paediatric Society, Position Statement. Dieting in Adolescence.Paediatr Child Health.2004;Vol 9, No 7