Μέχρι σήμερα τα αίτια της νόσου παραμένουν άγνωστα, ωστόσο εκτιμάται ότι αφορούν σε ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως είναι και η διατροφή. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει θεραπεία και τα φάρμακα στοχεύουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων, η έρευνα στοχεύει μεταξύ άλλων, και στα στοιχεία εκείνα της διατροφής που επηρεάζουν (θετικά ή αρνητικά) τόσο την εμφάνιση όσο και την εξέλιξη της νόσου.
Σχέση διατροφής και νόσου Parkinson
Ολοένα και περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η νόσος επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό απο στοιχεία της διατροφής. Οι τρόποι με τους οποίους παρεμβαίνει η διατροφή στην ασθένεια είναι βασικά τρείς. Πρώτον, η ποιότητα της διατροφής επηρεάζει τη μικροχλωρίδα του εντέρου, απο το οποίο εισέρχονται τα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό. Τροποποιώντας τη διατροφή με στόχο την αλλαγή της σύστασης της εντερικής χλωρίδας μπορεί να επιτευχθεί βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεύτερον, μέσω της διατροφής μπορεί να ρυθμιστεί η χρόνια φλεγμονώδης αντίδραση που σχετίζεται άμεσα με τη γήρανση των κυττάρων, βασικό χαρακτηριστικό της νόσου Parkinson. Τρίτον, μέσω της διαιτητικής παρέμβασης μπορούν να ελεγχθούν συμπτώματα της νόσου που έχουν άμεση σχέση με το πεπτικό (πχ δυσκοιλιότητα) ενώ ταυτόχρονα η διατροφή μπορεί να λειτουργήσει συνεργιστικά και με τα φάρμακα, αυξάνοντας τη δράση τους.
Διατροφή Δυτικού τύπου και νόσος Parkinson
Η διατροφή Δυτικού τύπου εκτιμάται ότι είναι ο βασικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως είναι και η νόσος Parkinson. Βασικά χαρακτηριστικά της διατροφής αυτής είναι η υψηλή πρόσληψη θερμίδων, τροφίμων πλούσιων σε κορεσμένα και ω 6 λιπαρά, η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη και η υψηλή πρόσληψη αλατιού. Μελέτες δείχνουν ότι τρόφιμα όπως το μοσχάρι, το τυρί πλούσιο σε λίπος, τα τηγανιτά φαγητά, οι κονσέρβες, τα ζαχαρούχα ροφήματα και το παγωτό όταν καταναλώνονται συχνά και σε μεγάλες ποσότητες οδηγούν σε γρήγορη πρόοδο της νόσου και ταχεία επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Βιταμίνες-σίδηρος-ουρικό οξύ
Αρκετές έρευνες έχουν διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της πρόσληψης βιταμινών, ειδικά των αντιοξειδωτικών βιταμινών Α και Ε, και της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου. Δεν έχει βρεθεί κάποιο στοιχείο που να δείχνει ότι η πρόσληψη αυτών των βιταμινών μέσω συμπληρωμάτων μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Αντιθέτως, ο σίδηρος φαίνεται να σχετίζεται με την ασθένεια. Ειδικότερα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η αυξημένη πρόσληψη μη αιμικού σιδήρου (σιδήρου δηλαδή που βρίσκεται σε φυτικά τρόφιμα) αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Όσον αφορά στο ουρικό οξύ, οι μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Parkinson. Είναι ενδιαφέρον το εύρημα ότι τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος φαίνεται να καθυστερούν την εξέλιξη της νόσου-οπότε αναμένονται νέες μελέτες που να διερευνήσουν την επίδραση της φαρμακευτικής αύξησης του ουρικού οξέος στην πορεία της ασθένειας.
Γάλα-καφές-τσάι
Όλες οι μελέτες συστηματικά δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Συγκεκριμένα μια μεταανάλυση έδειξε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης Parkinson αυξάνει κατά 17% για κάθε 200γρ γάλα ανά ημέρα και 13% για κάθε 10γρ τυρί. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτή η συσχέτιση δεν οφείλεται ούτε στο ασβέστιο ούτε στη βιταμίνη D ούτε και στα λιπίδια των γαλακτοκομικών αλλά πιθανότατα στην έκθεση του γάλακτος σε νευροτοξικά φυτοφάρμακα. Επίσης τα γαλακτοκομικά έχουν μικρή περιεκτικότητα σε ουρικό οξύ, οπότε ενδεχομένως να είναι κι αυτός ο λόγος για τον οποίο επηρεάζουν θετικά την πιθανότητα νόσησης.
Αντιθέτως με το γάλα, ροφήματα που περιέχουν καφεϊνη, όπως είναι ο καφές και το τσάι, φαίνεται να δρούν ιδιαίτερα ευεργετικά μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Η προστατευτική αυτή δράση αποδίδεται στις επιμέρους ενώσεις που περιέχουν τόσο ο καφές όσο και το τσάι (αντιοξειδωτικά, ανόργανες ουσίες και πτητικές ενώσεις).
Μεσογειακή Δίαιτα
Το πρότυπο της Μεσογειακής Δίαιτας είναι απο τα πιο καλά μελετημένα. Έχουν δημοσιευθεί πάρα πολλές μελέτες που επιβεβαιώνουν τη θετική της επίδραση σε πολλές ασθένειες, και το ίδιο ισχύει και για τη νόσο Parkinson. Στη μελέτη HELIAD που διεξάγεται στην Ελλάδα και διερευνά παράγοντες που σχετίζονται με την άνοια στην τρίτη ηλικία, βρέθηκε ότι όσο πιο πολύ ακολουθεί κανείς τη Μεσογειακή Δίαιτα τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει να εμφανίσει τη νόσο Parkinson. Μάλιστα συγκριτικά με εκείνους που δεν είναι "προσκολλημένοι" στη Μεσογειακή Διατροφή, όσοι ακολουθούν το πρότυπο αυτό παρουσιάζουν έως και 21% λιγότερες πιθανότητες να νοσήσουν. Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα για όσους ακολουθούν τη συγκεκριμένη δίαιτα σε νεαρή και μέση ηλικία.
Βασικά χαρακτηριστικά της Μεσογειακής Δίαιτας είναι οι τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, όπως για παράδειγμα τα φρούτα, τα λαχανικά, οι σπόροι, το τσάι και ο καφές, το ελαιόλαδο, τα όσπρια. Βασική διαφορά της διατροφής Μεσογειακού τύπου σε σχέση με τη Δυτικού τύπου διατροφή είναι οι φυτικές ίνες. Η κατανάλωση φυτικών ινών σε κάποιον που ακολουθεί τη Μεσογειακή Διατροφή είναι κατά μέσο όρο 25-30γρ/ημέρα ενώ στη Δυτική τύπου διατροφή η κατανάλωση δεν ξεπερνά τα 10γρ/ημέρα. Αυτό και μόνο το στοιχείο μπορεί να εξηγήσει την προστατευτική δράση της διατροφής της Μεσογείου, καθώς οι ασθενείς με Parkinson εμφανίζουν διαταραγμένο εντερικό μικροβίωμα. Η Μεσογειακή Δίαιτα μπορεί να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τη σύσταση της εντερικής μικροχλωρίδας προς όφελος την υγείας (απομακρύνοντας βλαπτικά βακτήρια και διατηρώντας τα ωφέλιμα).
Αθανασία Κακλαμάνου
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc
Βιβλιογραφία
Boulos C., Yaghi N., et al. Nutritional Risk Factors, Microbiota and Parkinson's Disease: Whati is rhe Current Evidence? Nutrients, 2019;11
Alcalay RB, Gu Y., et al. The Association between Mediterranean Diet Adherence and Parkinson's Disease. Mov Disord 2012;27(6):771-774
Yin W., Lof M., et al. Mediterranean Dietary Pattern ta Middle Age and Risk of Parkinson's Disease: A Swedish Cohort Study. Mov Disord 2021;36(1)
Metcalfe-Roach , Yu A., et al. MIND and Mediterranean Diets Associated with Later Onset of Parkinson's Disease, Movement Disorders 2021;36(4)
kalampokini S., Becker A., et al. Nonpharmacological Modulation of Chronic Inflammation in Parkinson's Disease : Role of Diet Interventions. Hindawi Parkinson's Disease. 2019:ID7535472
Lange K., et al. Diet and medical foods in Parkinson's Disease. Food Science and Human Wellness. 2019;8:83-95
Jackson A., Forsyth CB, et al. Diet in Parkinson's Disease: Critical Role fot the Microbiome. Frontiers in Neurology, 2019;10:1245
