Πώς συνδέεται η διατροφή με τη νόσο Crohn ;

Τι είναι η νόσος Crohn ;

Η νόσος Crohn είναι μια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου η οποία προκαλεί αλλοιώσεις στο βλεννογόνο και έχει ως αποτέλεσμα σοβαρές επιπλοκές. Δεν είναι απολύτως γνωστά τα αίτια που προκαλούν την εμφάνιση της νόσου-πιθανολογείται ότι είναι το αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης περιβαλλοντικών, ανοσολογικών και βακτηριακών παραγόντων.
Τα συμπτώματα αφορούν κυρίως στο πεπτικό σύστημα και τα σημαντικότερα είναι : πόνος στην κοιλιά, διάρροια, εμετός, απώλεια βάρους ενώ μπορεί ο ασθενής να αισθάνεται αδυναμία και κόπωση.
Ο ασθενής βιώνει τη νόσο με περιόδους έξαρσης και ύφεσης.

Πώς επηρεάζει η νόσος τη θρεπτική κατάσταση του ασθενή ;  


Οι ασθενείς με νόσο Crohn εμφανίζουν υποθρεψία σε ποσοστό που κυμαίνεται απο 20 εώς και 85%. Αυτή οφείλεται κυρίως σε μειωμένη πρόσληψη τροφής λόγω ανορεξίας, σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών (αφού υπάρχει φλεγμονή στο έντερο), στον υπερκαταβολισμό που αυξάνει πολύ την απαιτούμενη ενέργεια και στις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής. 

Μια κύρια επίπτωση της ασθένειας στη θρεπτική κατάσταση αφορά στην έλλειψη που παρατηρείται σε μικροθρεπτικά στοιχεία, όπως μέταλλα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία με σημαντικότερη και πιο συνήθης την έλλειψη σιδήρου (αναιμία). Επίσης στο 20% περίπου των ασθενών παρατηρείται έλλεψη βιταμίνης Β12 αλλά και φυλικού οξέος.

Με δεδομένη τη δυσαπορρόφηση βιταμινών, κυρίως λιποδιαλυτών όπως η βιταμίνη D, οι ασθενείς εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.

Διατροφική υποστήριξη ασθενών με νόσο Crohn

Η φαρμακευτική αγωγή παραμένει μέχρι και σήμερα ως η βασική θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισης για τους ασθενείς με νόσο Crohn. Και αυτό επειδή δεν υπάρχουν κατάλληλες μελέτες, επαρκώς σχεδιασμένες και με μεγάλο αριθμό ατόμων ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα άλλων παρεμβάσεων. Ωστόσο η διατροφή διαδραματίζει ένα σημαντικό βοηθητικό ρόλο και στοχεύει κυρίως στην επιτυχή αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. 

Σε ασθενείς που βρίσκονται σε ύφεση και δεν έχουν σοβαρά συμπτώματα η δίαιτα δεν περιλαμβάνει σημαντικούς περιορισμούς. Παρόλα αυτά θα πρέπει οι ασθενείς να λαμβάνουν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας ώστε να καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις του οργανισμού για να αποφευχθεί η υποθρεψία. 

Όταν έχει ήδη εμφανιστεί υποθρεψία κι έχουν διαπιστωθεί ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά η δίαιτα θα πρέπει να ενισχυθεί απο συμπληρώματα διατροφής, τα οποία είναι συνήθως καλά ανεκτά απο τους περισσότερους ασθενείς. 

Η εντερική σίτιση (τροφή μέσω ρινογαστρικού καθετήρα) μπορεί να είναι μια εναλλακτική επιλογή για όσους ασθενείς αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες λαμβάνοντας τροφή μόνο απο το στόμα. Η εντερική σίτιση μπορεί να υποστηρίξει τον ασθενή και κατά τη διάρκεια νοσηλείας του (λόγω επιπλοκών ή/και κάποιου χειρουργείου), και συμβάλλει στην ταχύτερη επαναφορά του σε κατάσταση ύφεσης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για να διατηρηθεί η ύφεση της νόσου για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ενώ σε επιλεγμένους ασθενείς συμβάλλει στην επούλωση του εντερικού βλεννογόνου, όπως δείχουν σχετικές μελέτες. 

Η παρεντερική σίτιση απο την άλλη (σίτιση μέσω φλεβικού καθετήρα, με την τροφή να εισέρχεται απ ευθείας στην κυκλοφορία του αίματος) είναι μια επιλογή που συστήνεται ως τελική λύση σε κάποιους ασθενείς οι οποίοι δεν έχουν λειτουργικό γαστρεντερικό σωλήνα. Η παρεντερική διατροφή στοχεύει σε αυτή την περίπτωση στο να "ξεκουράσει" το έντερο, να διορθώσει τις διατροφικές ελλείψεις και να απομακρύνει απο το πεπτικό σύστημα τρόφιμα που ενδεχομένως διεγείρουν κι ερεθίζουν τον εντερικό βλεννογόνο.  

Σε κάθε περίπτωση η θεραπευτική αντιμετώπιση όπως και η διατροφική υποστήριξη οφείλουν να είναι εξατομικευμένες καθώς τα συμπτώματα διαφέρουν σημαντικά απο ασθενή σε ασθενή. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία
 
Smith P.A.. Nutritional therapy for active Crohn's disease. World J Gastroenterology 2008;14(27):4420-4423

Donnellan C.F., Yann L. H., Lal S. Nutritional management of Crohn's disease. Ther Adv Gastroenterol 2013;6(3):231-242

Durchschein F., Petritsch W., Hammer H.F. Diet therapy for inflammatory bowel diseases:The established and the new. World J Gastroenterology 2016;22(7):2179-2194