Η διακοπή του καπνίσματος συνοδεύεται απο πολλά οφέλη για την υγεία καθώς ο κίνδυνος για την εμφάνιση καρκίνου και καρδιαγγειακών μειώνεται αισθητά ενώ ελαττώνεται και η θνησιμότητα απο όλες τις άλλες αιτίες.
Ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι η διακοπή του τσιγάρου συνοδεύεται κι απο αύξηση βάρους, κάτι που αποθαρρύνει τους καπνιστές και τους αποτρέπει απο το να διακόψουν τελικά αυτή την πολύ βλαβερή συνήθεια.
Διακοπή καπνίσματος και αύξηση βάρους
Πολυάριθμες σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι καπνιστές που αποφασίζουν να διακόψουν το τσιγάρο θα αυξήσουν το βάρος τους σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Συγκεκριμένα τον πρώτο χρόνο μετά τη διακοπή παρατηρείται αύξηση βάρους απο 2-3 έως και 13 κιλά. Οι πρώην καπνιστές βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αυξήσουν το βάρος τους τους πρώτους 3 μήνες. Οι μελέτες καταδεικνύουν ότι το βάρος συνεχίζει να αυξάνεται για 3 περίπου χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, έπειτα σταθεροποιείται και μειώνεται σταδιακά οπότε στα 7-8 χρόνια αποχής επανέρχεται στα επίπεδα που ήταν πριν τη διακοπή του καπνίσματος.
Αίτια αύξησης βάρους
Μετά τη διακοπή του καπνίσματος απομακρύνονται και οι επιδράσεις της νικοτίνης στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οπότε τα συναισθήματα που δημιουργούσε η συνήθεια του καπνίσματος ικανοποιούνται πλέον απο την κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας φαγητού. Σε αυτό συμβάλλει κι η αύξηση της όρεξης ταυτόχρονα με τη μικρή επιβράδυνση του μεταβολισμού καθώς είναι γνωστό ότι η νικοτίνη αυξάνει σε κάποιο βαθμό τις καύσεις ενώ μειώνει δραστικά την όρεξη.
Τις πρώτες ημέρες της διακοπής του καπνίσματος το ζάχαρο στο αίμα μειώνεται ενώ ο πρώην καπνιστής έχει ζαλάδες, πονοκεφάλους κι αίσθηση αδυναμίας. Όλα αυτά τα συμπτώματα τον οδηγούν στο να προτιμήσει τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά οπότε και το βάρος του θα αυξηθεί αναπόφευκτα αν συνεχίσει να καταναλώνει συνεχώς τέτοιου είδους τρόφιμα.
Τα στοιχεία μελετών δείχνουν ότι όσο περισσότερο εθισμένος ήταν κανείς στη νικοτίνη, όσο περισσότερα δηλαδή τσιγάρα κάπνιζε, τόσο περισσότερο βάρος αναμένεται να πάρει. Μετά τη διακοπή του καπνίσματος οι πρώην καπνιστές αναφέρουν ότι η γεύση και η όσφρηση βελτιώνονται σε μεγάλο βαθμό. Επίσης υπάρχει η ανάγκη να έχουν κάτι στο χέρι τους-εξάλλου η έντονη επιθυμία να καπνίσουν τους κάνει να καταφεύγουν στην πρόσληψη μεγάλων μερίδων φαγητού και σνακ.
Τέλος, στην αύξηση του βάρους συμβάλλει καθοριστικά η μειωμένη φυσική δραστηριότητα που χαρακτηρίζει τους πρώην καπνιστές.
Διακοπή καπνίσματος, βάρος και παθήσεις
Τα οφέλη απο τη διακοπή του καπνίσματος μπορούν εν μέρει να αντιστραφούν εάν το βάρος αυξηθεί κατά πολύ. Ειδικότερα, στοιχεία μελετών δείχνουν ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη μετά τη διακοπή του καπνίσματος στην περίπτωση που ο πρώην καπνιστής μεταβεί στην κατηγορία "παχυσαρκία". Επίσης, η λειτουργία των πνευμόνων επιβαρύνεται σε μεγάλο βαθμό με την αύξηση του σωματικού βάρους. Εάν δε ληφθεί μέριμνα για άσκηση και υιοθέτηση ενός υγιούς σωματικού βάρους οι δείκτες αθηρωμάτωσης πιθανότατα θα επηρεαστούν αρνητικά, αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια.
Ωστόσο σε σχέση με τους καπνιστές, οι κίνδυνοι αυτοί παραμένουν χαμηλότεροι ακόμα κι να το βάρος του ατόμου αυξηθεί. Για παράδειγμα, όταν ένας μη διαβητικός σταματήσει το κάπνισμα για πάνω απο 4 χρόνια ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά είναι μικρότερος σε σχέση με κάποιον που ακόμα καπνίζει, ακόμα κι αν ο πρώην καπνιστής αυξήσει το βάρος του! Είναι εντυπωσιακό το εύρημα μελέτης που δείχνει ότι όσο μεγαλώνει ο χρόνος αποχής απο το κάπνισμα τόσο περισσότερο μειώνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακών νοσημάτων. Εάν στη διακοπή καπνίσματος προστεθεί και διατροφική παρέμβαση για να διατηρηθεί σταθερό το βάρος τότε ο κίνδυνος ελαττώνεται περαιτέρω.
Άρα τα οφέλη της διακοπής καπνίσματος παραμένουν σημαντικά ακόμα κι αν το βάρος αυξηθεί σε μικρό βαθμό.
Πρακτικές συμβουλές για να διατηρηθεί σταθερό το βάρος
- Αυξήστε τη φυσική σας δραστηριότητα
- Προτιμήστε υποκατάστατα του τσιγάρου (όταν νιώσετε την ανάγκη να καπνίσετε) τα οποία δε θα σας επιβαρύνουν θερμιδικά
- Ασχοληθείτε με κάποια δραστηριότητα η οποία εκτός των άλλων θα απομακρύνει τη σκέψη σας απο το τσιγάρο
- Εάν δείτε ότι το βάρος σας αυξάνεται με μεγάλο ρυθμό απευθυνθείτε σε ένα διαιτολόγο-διατροφολόγο για να σας κατευθύνει κατάλληλα, ανάλογα με τις ανάγκες σας
Αθανασία Κακλαμάνου
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, Msc
Βιβλιογραφία
Bush T., Lovejoy JC., et al. The effect of tobacco cessation on weight gain, obesity and diabetes risk. Obesity 2016;24(9):1834-1841
Komiyama M., Wada H et al. Analysis of Factors That Determine Weight Gain During Smoking Cessation Therapy. Plos One 2013;8(8):e72010
Killi AE., et al. Association between post-cessation weight gain and eaitng behaviour changes. North Clin Istanb 2020;7(2):153-160
Aubin HJ., Farley A., et al. Weigh gain in smokers after quitting cigarettes:meta-analysis. BMJ 2012;345:e4439
Aveyard P., et al. Managing smoking cessation-related weigh gain. Pol Arch Med Wewn 2012;122(10):494-498
