Τροφική αλλεργία στα παιδιά : τι είναι, που οφείλεται, πως αντιμετωπίζεται

Η τροφική αλλεργία αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στην παιδική ηλικία. Εμφανίζεται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια και αφορά σε ολοένα και περισσότερα παιδιά απο τη βρεφική κιόλας ηλικία. 

Τι είναι η τροφική αλλεργία ; 

Στην περίπτωση που οι αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού διαταραχθούν τότε η κατανάλωση ενός, κατά τ 'άλλα αβλαβούς τροφίμου, προκαλεί σοβαρή αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, τη λεγόμενη "αλλεργική αντίδραση". Η τροφική αλλεργία δεν πρέπει να συγχέεται με την τροφική δυσανεξία-στην αλλεργία εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα ενώ στη δυσανεξία δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Στη δυσανεξία συνήθως υπάρχει ένα λειτουργικό πρόβλημα, π.χ. η έλλειψη κάποιου ενζύμου οπότε δεν πέπτονται ή δεν απορροφώνται ικανοποιητικά κάποια συστατικά των τροφών. Εξάλλου τα συμπτώματα στην αλλεργία είναι πολύ πιο έντονα και σοβαρά και σε αρκετές περιπτώσεις απαιτούν άμεση ή επείγουσα παρέμβαση. 

Τι προκαλεί την αλλεργική αντίδραση ;

Η τροφική αλλεργία προκαλείται σε παιδιά με γενετική προδιάθεση όταν αυτά καταναλώσουν κάποια συστατικά των τροφίμων, συγκεκριμένα κάποιες πρωτεϊνες οι οποίες λέγονται αλλεργιογόνα. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις (ποσοστό άνω του 90%) τα συνήθη αλλεργιογόνα είναι τα αγελαδινό γάλα, το αβγό, τα αράπικα φυστίκια, τα θαλασσινά (οστρακοειδή), οι ξηροί καρποί. 

Ποιά είναι τα συμπτώματα ;

Τα συμπτώματα ποικίλουν απο παιδί σε παιδί και αφορούν σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Έτσι μπορεί να εμφανιστεί ερύθημα (κοκκινίλα), φαγούρα, ατοπική δερματίτιδα, γαστρίτιδα και εντερίτιδα, εντεροκολίτιδα και χρόνια δυσκοιλιότητα σε κάποιες περιπτώσεις βρεφικής αλλεργίας. Ακόμα υπάρχουν συμπτώματα απο το αναπνευστικό : ρινίτιδα, δυσκολία στην αναπνοή κ.α. Επίσης μπορεί το παιδί να παρουσιάσει ωτίτιδα, αυπνία ή ακόμα και πόνο στις αρθρώσεις. 

Πώς αντιμετωπίζεται η τροφική αλλεργία ; 

Η δίαιτα αποκλεισμού είναι ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης της τροφικής αλλεργίας στα παιδιά. Δηλαδή το τρόφιμο που προκάλεσε την αλλεργία αποκλείεται παντελώς απο τη δίαιτα, ακόμα και τροφές που περιέχουν ως συστατικό το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο τρόφιμο σε μικρές ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση. Στην περίπτωση που το παιδί θηλάζει το τρόφιμο που προκαλεί την αλλεργία θα πρέπει να αποκλείεται και απο τη διατροφή της μητέρας.

Ωστόσο επειδή κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός κι έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά θα πρέπει η δίαιτα να εξατομικεύεται και κάθε παιδί είναι αναγκαίο να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά. 

Παράλληλα, ένα σημαντικό μέλημα αποτελεί η ομαλή ανάπτυξη του παιδιού γι αυτό θα πρέπει το διαιτολόγιο να είναι ισορροπημένο και θρεπτικά επαρκές, ειδικά στην περίπτωση που απομακρύνονται τρόφιμα βασικά όπως είναι το γάλα απο την καθημερινή διατροφή.

Υπάχουν άλλες διατροφικές συστάσεις ;

Αρκετά είναι τα συστατικά των τροφίμων είτε κάποιοι διατροφικοί παράγοντες που μελετώνται για την επίδρασή τους στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας.

Για παράδειγμα τα απαραίτητα λιπαρά οξέα (λινελαϊκό και λινολενικό οξύ) έχει βρεθεί ότι είναι ρυθμιστές του ανοσοποιητικού συστήματος και η έλλειψη τους στα παιδιά έχει συσχετισθεί σε κάποιες περιπτώσεις με την εμφάνιση ατοπικής δερματίτιδας. 

Επίσης η βιταμίνη D φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Άλλοι διατροφικοί παράγοντες που μελετώνται για την επίδρασή τους στην ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε πιθανά αλλεργιογόνα είναι τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά. 

Σε κάποιες μελέτες έχει φανεί θετική ανταπόκριση σε παιδιά με τη χορήγηση προβιοτικών, δηλαδή παρατηρήθηκε μείωση της πιθανότητας εμφάνισης εκζέματος.

Όμως δεν υπάρχουν επίσημες συστάσεις για τη χρήση οποιουδήποτε απο τα ανωτέρω ως αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας στα παιδιά και πολλές περαιτέρω μελέτες είναι απαραίτητες προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία :

Mazzocchi A., Venter C., et al. The Role of Nutritional Aspects in Food Allergy : Prevention And Management. Nutrients 2017;9:850

Sardecka I., Krogulska A., et al. The influence of dietary immunomodulatory factors on development of food allergy in children. Adv Dermatol Allergol 2017;XXXIV(2):89-96

Radlovic N., Lekovic Z., et al. Food allergy in children. Srp Arh Celok Lek. 2016;144(1-2):99-103