Πατάτα:ωφέλιμη ή βλαβερή;

Η κλασική λευκή πατάτα έχει αποτελέσει ιστορικά βασική τροφή για πολλούς λαούς κι εξακολουθεί και σήμερα να είναι πηγή πολλών θρεπτικών ουσιών ενώ έχει και το πλεονέκτημα ότι είναι ένα φθηνό τρόφιμο, στο οποίο όλοι έχουν εύκολη πρόσβαση. 

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η αγαπημένη πολλών πατάτα έχει 'στιγματιστεί' αρνητικά καθώς θεωρείται παχυντική, ανθυγιεινή και βλαβερή καθώς πολλοί πιστεύουν ότι αφενός παχαίνει κι αφετέρου ότι αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη. Είναι όντως έτσι;

Θρεπτική αξία πατάτας 

Η λευκή πατάτα είναι ένα τρόφιμο πλούσιο σε σύνθετους υδατάνθρακες, ωστόσο αν συγκριθεί με το ρύζι και τα ζυμαρικά αποδίδει λιγότερες θερμίδες στην ίδια ποσότητα (94θερμίδες /100 γραμμάρια έναντι 130 θερμίδων που αποδίδουν 100 γραμμάρια ρυζιού ή ζυμαρικών). Αντιθέτως, η πατάτα δεν είναι καλή πηγή πρωτείνης αφού περιέχει περίπου 2% ενώ η περιεκτικότητά της σε λιπαρά είναι ακόμα χαμηλότερη (0,1% εάν δεν προστεθεί λάδι στο μαγείρεμα). Στην πατάτα περιέχονται φυτικές ίνες σε ποσοστό 2% ενώ επίσης περιέχονται σημαντικές ποσότητες μικροθρεπτικών συστατικών.

Συγκεκριμένα μια μέτρια ψητή πατάτα (200 γραμμαρίων) περιέχει σχεδόν τη μισή ποσότητα βιταμίνης C και B6 που χρειάζεται ένας υγιής ενήλικας καθημερινά, το 30% του καλίου, το 28% του φυλλικού οξέοςακι το 18% του μαγνησίου. 

Η περιεκτικότητα της πατάτας στα θρεπτικά της συστατικά μεταβάλλεται ανάλογα τη μέθοδο  και τη διάρκεια μαγειρέματος. Για παράδειγμα το βράσιμο σε πολύ νερό έχει ως συνέπεια μεγάλη απώλεια των υδατοδιαλυτών βιταμινών (όπως η C). 

Τέλος, στην πατάτα περιέχονται σημαντικές ποσότητες αντιοξειδωτικών, μεταξύ των οποίων καροτενοειδή, ανθοκυανίνες, φλαβονοειδή κ.α.  

  

Παχαίνει η πατάτα;

Το άν θα παχύνει κάποιος τρώγοντας πατάτα εξαρτάται απο την ποσότητα και φυσικά απο τη μέθοδο μαγειρέματος. Συγκεκριμένα, μια μέτρια μερίδα πατάτες (περίπου 250γρ.) αν καταναλωθούν ψητές αποδίδουν 230 θερμίδες, βραστές 215 θερμίδες ενώ τηγανιτές 800 θερμίδες!!!

Επιπλέον, σε κάποιες μελέτες έχει φανεί ότι όχι μόνο η πατάτα δεν παχαίνει αλλά βοηθάει και στον έλεγχο του σωματικού βάρους. Όταν καταναλώθηκε πατάτα σε συνδυασμό με πρωτεινούχα τρόφιμα (π.χ. κρέας, ψάρι, αβγό κλπ) ο κορεσμός ήταν μεγαλύτερος σε σχέση με τον κορεσμό που υπήρξε όταν καταναλώνονταν ίδια ποσότητα άλλων αμυλούχων τροφίμων (ζυμαρικά, ρύζι, ψωμί κλπ). Οπότε η πατάτα χορταίνει πιο εύκολα και πιο γρήγορα και γι αυτό συνήθως το άτομο τρώει μικρότερη ποσότητα. Εννοείται ότι στις μελέτες αυτές η πατάτα καταναλώνονταν ψητή ή βραστή. 

Πατάτα και υγεία

Άλλος ένα μύθος είναι το γεγονός ότι η πατάτα ανεβάζει το ζάχαρο στο αίμα. Η αλήθεια είναι ότι αν καταναλωθεί ως μέρος ενός πλήρους γεύματος (δηλαδή μαζί με κάποια πηγή πρωτεϊνης και λιπαρών) το ζάχαρο δε θα επηρεαστεί αρνητικά. Όμως αν η πατάτα καταναλωθεί ως τηγανιτή ή ως τσιπς (οι 2 δημοφιλέστεροι τρόποι κατανάλωσης) τότε προφανώς το ζάχαρο θα αυξηθεί απότομα. 

Απο την άλλη, με τη μεγάλη περιεκτικότητά της σε κάλιο η πατάτα βοηθά στην ελάττωση της αρτηριακής πίεσης. Επίσης τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στην πατάτα συμβάλλουν στην καλή υγεία των αγγείων και στη μείωση των φλεγμονών στον οργανισμό. 

Η πατάτα δεν περιέχει απο τη φύση της γλουτένη, οπότε είναι ασφαλής για κατανάλωση απο άτομα που πάσχουν απο κοιλιοκάκη. 

Τί άλλο να προσέξετε...

• Η πατάτα θα πρέπει να αποθηκεύετε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος
• Καλό είναι να τρώγεται όσο γρηγορότερα γίνεται απο την παραγωγή της (να μην αποθηκεύεται δηλαδή για πολύ καιρό)
• Αποφύγετε να την τρώτε τηγανιτή, ειδικά απο εστιατόρια και μαγαζιά τύπου fast food καθώς τα πολλά (κι ακατάλληλα) λιπαρά όσο και το αλάτι που προστίθεται είναι άκρως βλαπτικά για τον οργανισμό μας
• Προτιμήστε να την τρώτε με τη φλούδα καθώς έτσι διατηρεί πολλά απο τα θρεπτικά συστατικά της 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

Βιβλιογραφία

Robertson TM., et al. Starchy Carbohydrates in a Heathy Diet:The Role of the Humble Potato. Nutrients 2018;10:1764

King JC. White Potatoes, Human Health, and Dietary Guidance. Adv Nutr 2013;4:393S-401S

Visvanathan R., et al. Health-beneficial properties of potato and compounds of interest. J Sci Food Agric 2016;96(15):4850-4860