Βασικές διατροφικές αρχές στο διαβήτη

Ο διαβήτης αποτελεί μια χρόνια πάθηση και η επίπτωσή του αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Απο τη στιγμή που ένα άτομο εμφανίσει διαβήτη ο συνδυασμός της διατροφής, της άσκησης και συχνά (δυστυχώς), της φαρμακευτικής αγωγής αποτελούν τα βασικά σημεία προσοχής προκεμένου ο ασθενής να έχει καλό γλυκαιμικό έλεγχο (ρύθμιση ζαχάρου), σωστή διαχείριση του σωματικού βάρους και πρόληψη των επιπλοκών. 

Ωστόσο για τα περισσότερα άτομα με διαβήτη η κύρια ανησυχία εστιάζεται στο τι θα φάνε, ποιά θα πρέπει να είναι η κατάλληλη διατροφή για την πάθησή τους. Οι ειδικοί σε αυτό το θέμα συμφωνούν ότι δεν υπάρχει κάποιο πρότυπο γεύμα ή ένα συγκεκριμένο διατροφικό πλάνο που να ταιριάζει σε όλους τους ασθενείς με διαβήτη και να καλύπτει όλες τις ανάγκες τους.

Συνεπώς τονίζεται ότι οι διατροφικές συστάσεις που ακολουθούν αποτελούν μόνο γενικές οδηγίες για όλα τα άτομα με διαβήτη (τύπου Ι ή ΙΙ) ως ένα απαραίτητο στοιχείο του συνολικού θεραπευτικού τους σχεδίου. 

1. Καταναλώνετε ημερησίως τόσες θερμίδες όσες χρειάζονται για να επιτύχετε ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος και να διατηρήσετε σταθερό αυτό το βάρος. 
2. Σχεδιάστε το καθημερινό σας πρόγραμμα ώστε να καταναλώνετε 3 κύρια γεύματα και 2-3 ενδιάμεσα σνακ. Με αυτό τον τρόπο το ζάχαρο διατηρείται σε σταθερά επίπεδα μέσα στην ημέρα και δεν παρουσιάζει απότομες διακυμάνσεις.
3. Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αναλογία πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών οπότε το καθημερινό διαιτολόγιο θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο και να βασίζεται στις συνήθειες, στις προτιμήσεις και στους θεραπευτικούς στόχους του κάθε ασθενή.
4. Όσον αφορά τους υδατάνθρακες αυτοί θα πρέπει να είναι κυρίως σύνθετοι, δηλαδή ο ασθενής θα πρέπει να προτιμά ψωμί, ζυμαρικά και δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, γαλακτοκομικά, λαχανικά και φρούτα και να αποφεύγει τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη ή υποκατάστατα αυτής.
5. Για την αποφυγή υπογλυκαιμίας υδατάνθρακες θα πρέπει να υπάρχουν σε κάθε γεύμα.
6. Η ποσότητα των φυτικών ινών συστήνεται να είναι μεγαλύτερη απο 20 γραμμάρια/ημέρα.
7. Τα λιπαρά θα πρέπει να ανέρχονται περίπου στο 30% της ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης. Οι ασθενείς με διαβήτη καλό είναι να αποφεύγουν τα κορεσμένα λιπαρά (κόκκινο κρέας, πλήρη γαλακτοκομικά) και να προτιμούν το ελαιόλαδο ως βασική λιπαρή ύλη στο μαγείρεμα και στις σαλάτες. Συστήνεται επίσης αποφυγή των έτοιμων επεξεργασμένων τροφίμων καθώς είναι πλούσια σε trans λιπαρά.
8. Τα άτομα με διαβήτη συστήνεται να καταναλώνουν μέτρια ποσότητα πρωτεϊνης και να επιλέγουν περισσότερο πρωτεϊνούχα τρόφιμα χωρίς λιπαρά (κοτόπουλο, ψάρι, όσπρια).
9. Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας στα άτομα με διαβήτη γι αυτό συστήνεται μικρή εώς μέτρια κατανάλωση και πάντα μετά την λήψη φαγητού.

Ο σχεδιασμός του καθημερινού διαιτολογίου για ένα διαβητικό ασθενή θα πρέπει να εστιάζει στην επιλογή ποικιλίας τροφίμων με τη λιγότερο δυνατή επεξεργασία και στα κατάλληλα μεγέθη μερίδων για το κάθε άτομο ξεχωριστά. Επίσης πολύ σημαντικό είναι να λαμβάνονται υπ 'όψιν οι διατροφικές συνήθειες και οι προτιμήσεις των ασθενών, επειδή έτσι αυξάνεται η συμμόρφωσή τους στο προτεινόμενο πρόγραμμα.
Ειδικά για τα διαβητικά άτομα που λαμβάνουν φάρμακα ή βρίσκονται υπό αγωγή με ινσουλίνη, ο σχεδιασμός του διατροφικού πλάνου θα πρέπει να λαμβάνει υπ΄όψιν τους θεραπευτικούς στόχους που έχουν τεθεί, την ανταπόκριση στη θεραπεία, τη συμμόρφωση του ασθενή και την προθυμία του να συνεργαστεί με το θεράποντα ιατρό και το διατροφολόγο. 

Αθανασία Κακλαμάνου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc 

Βιβλιογραφία :

Evert B.A., Boucher J.L., Cypress M., et al. Nutrition Therapy Recommendations for the Management of Adults With Diabetes. Position Statement. Diabetes Care 2013, vol.36

Deed G., Barlow J., Kawol D., et al. Diet and Diabetes. Aust Fam Phys 2015, vol. 44 (5)

Ajala O., English P., Pinkney J. Systematic review and meta-analysis of different dietary approaches to the management of type 2 diabetes  Am J Clin Nutr 2013;97:505-16